Քաղաքագիտական վերլուծություններ կատարելու ամենաէֆեկտիվ տարբերակներից է անցյալի և ներկայի փաստերի համադրումը, որոնց մանրազնին ուսումնասիրության և համեմատության արդյունքում կարողանում ենք ստանալ կամայական երևույթների ներածին (Էնդոգեն) պատճառները:
Բացի այդ, մեթոդաբանական այս մոտեցումը հնարավորություն է տալիս կանխատեսել տարաբնույթ գործընթացների զարգացման հնարավոր վեկտորները և հեռանկարները: Օրինակ՝ նեղ մասնագիտական շրջանակների համար կանխատեսելի էր, որ իսլամիստ ծայրահեղականներն առաջին իսկ հնարավորության դեպքում պետք է սրի քաշեին արևապաշտ եզդիներին, քանի որ խալիֆայության պատմության ուսումնասիրությունները փաստում են, որ ի սկզբանե Իսլամի ամենաոխերիմ հակառակորդները եղել են հեթանոսները, մասնավորապես՝ արևապաշտները:
Նույն մեթոդաբանությամբ հնարավոր է դառնում գտնել նաև Հայաստանի ներկայիս ծանրագույն իրավիճակի պատճառները: Արիստոտելը հաճախ էր կրկնում, որ պատմության զարգացման ընթացքում մենք մշտապես հանդիպում ենք այս կամ այն երևույթների հակապատկերներին: Եվ այսպես, փորձենք Արիստոտելի պատմական հակապատկերների այդ մեթոդը կիրառել Կիլիկյան Հայաստանի և ներկայիս Հայաստանի Հանրապետության միջև զուգահեռներ անցկացնելու նպատակով:
Հեթում 1-ինը երկրի թագավորն էր, նրա եղբայրներից Բարսեղը՝ Սսի արքեպիսկոպոսն էր, Սմբատը՝ գունդստաբլը, մյուս եղբայր Օշինը՝ պայլը, թագավորահայր Կոստանդինը նույնպես մեծագույն ազդեցություն ուներ երկրում: Բայց այս ամենին զուգընթաց նրանք երբեք պետությունը չվերածեցին հայրական կալվածքի, այլ ընդհակառակը` այն դարձրեցին տարածաշրջանի հզորագույն պետություններից մեկը՝ զարկ տալով տնտեսության անկասելի զարգացմանը: Իսկ Սմբատ գունդստաբլը, ով, անկասկած, հայոց պատմության խոշորագույն անհատականություններից մեկն էր, ստեղծեց «Դատաստանագիրք»՝ պետության կառավարումը իրավական հիմքերի վրա դնելու նպատակով: Ի դեպ, այդ շրջանում արձանագրվեց հայ դիվանագիտական մտքի փայլուն նվաճումներից մեկը՝ հայ-մոնղոլական պայմանագիրը: Ընդհանրապես իրավացի է այն պնդումը, որ հայերը, որպես այդպիսին, հմուտ դիվանագետներ չեն եղել և պետության համար այնպիսի մի շահավետ պայմանագիր, ինչպիսին էր հայ-մոնղոլական պայմանագիրը, հազվադեպ երևույթ էր՝ չհաշված հայ-արաբական 652 թվականի պայմանագիրը։ Պետք է փաստել, որ նմանատիպ պայմանագիր կարող էին կնքել միայն հզորագույն պետական գործիչները:
Շատ չխորանալով պատմական հայտնի փաստերի մանրամասների մեջ՝ ինչպես նշեցինք, փորձենք դրանց հակապատկերները գտնել ներկայիս Հայաստանում:
Թերևս ոչ մեկի համար էլ գյուտ արած չենք լինի, որ Հայաստանի Հանրապետությունը վերածվել է իրար հետ ազգակից կամ իրար հետ խնամիական կապեր հաստատած մի քանի ընտանիքների կալվածքի: Պետական բարձրագույն ղեկավարությունը հանդես է գալիս սոսկ կալվածքատիրոջ շահերից՝ մի կողմ դնելով պետական շահը: Գրեթե բոլոր ռազմավարական ռեսուրսները ծառայեցվում են որևէ անհատի կամայական շահը բավարարելու նպատակով: Օրինակ` մի կողմ դնենք ռուսատյաց տրամադրությունները և փաստենք, որ Խորհրդային Հայաստանի տնտեսական հզորության խորհդանիշ համարվող Նաիրիտը կազմաքանդվեց՝ մի քանի հոգու շահը սպասարկելու նպատակով: Բոլորին է հայտնի, որ Հայաստանը Խորհրդային Միության գիտա-արդյունաբերական խոշորագույն կենտրոններից մեկն էր և Հայաստանի Հանրապետությունը օրինաչափորեն կարող էր դառնալ դրա ուղղակի հետնորդը: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, կալվածատիրական մոտեցումները գերակշռող դարձան, իսկ երկրի ամբողջ հարստությունը թալանվեց:
Թերևս անցյալի և ներկայի այս փաստերի համադրման արդյունքում կարողանում ենք ստանալ այն հարցի պատասխանը, թե ինչպես Հեթումյաններին հաջողվեց, պետության շահերից ելնելով, կնքել հայ-մոնղոլական պայմանագիրը, և ինչպես ներկայիս հայրենի համարվող իշխանությունները, պետության շահը ստորադասելով, կնքեցին ԵՏՄ անդամակցության պայմանագիրը:
Պատասխանը միանշանակ է. Հեթումյան եղբայրներն երկիրը չէին վերածել կալվածքի և հանդես չէին գալիս օլիգարխիկ դիրքերից:
Կարպիս ՓաշոյանOrer.am, վերլուծաբան
Idram Junior and Koreez Summarize the Results of the Junius Financial Education Competition
Experience comfortable traveling with IDBank premium cards
Ucom has published the 2023 financial audit report
UBPay has joined IAMTN Payments Network
The Armenian Conference Interpreters Association Celebrates the International Translation Day 
Old Yerevan: IDBank’s New Branch in an Exclusive Format
AraratBank and SIA: Ongoing Partnership for Social Entrepreneurship
Ucom and SunChild NGO have installed a following solar power plant in Chakaten settlement
Ucom and Impact Hub Yerevan Launch the Ucom Fellowship Incubation Program
Armenia hosts the most prestigious International CMC Conference and the "Constantinus" Award Ceremony
Nokia and Team Telecom Armenia bring 25G PON commercial services to customers across Armenia
The Power of One Dram to "Moonk" technoschool
Ucom and SunChild NGO Bring Renewable Energy to Syunik's Borderline Regions
Incredibly long: Rocket Line 0% now for 12 months
Junius: A Financial Literacy Game in the Idram Junior App
Around 100,000 households are making use of Team's Internet;
2nd quarter indicators
New IDBank Branch in the City of Hrazdan
Ucom Successfully Concludes uGeneration Summer Internship Program
IDBank and Idram at the "Horizon" Camp: The Power of One Dram
Converse Bank has joined the UN Global Compact Initiative
Ucom Launches Special Promotion for Students Ahead of Academic Year
IDBank, Idram and Impact Hub Launch the SIA Armenia Incubation Program
Ucom General Director Ralph Yirikian Becomes First Guest Speaker at "Skills Lab"
AMD 4 165 643 to SIA Armenia program: Aren Mehrabyan Foundation is the august beneficiary of The Power of One Dram
Ucom, in Cooperation with SunChild NGO, Installs Solar Panels in Tsaghkavan
AraratBank once again completes the bond placement ahead of schedule
EIB Global signs first direct loan agreement with an Armenian commercial bank
Ucom Launches New Phase of Network Modernization in Armenia’s Regions
Free statements and references from IDBank
Ucom and Sunchild Launch New Phase of Joint Environmental Project
Ameriabank Receives 3 Awards for Excellence by Euromoney: the Best Bank, the Best Digital Bank, and the Best Bank for SMEs in Armenia for 2024
Unibank and Visa are gifting a trip to Tunisia for two
How to cut costs? 5 tips from IDBank and Idram
The Renovated Ucom Sales and Service Center Opened at Komitas 60
Choosing the seats: new feature in Idram&IDBank app
"Past" (Fact in Armenian) Armenians bought real estate in Dubai worth about $60 million in two days
Ucom and Impact Hub Yerevan jointly announces the launch of the Ucom Fellowship Incubation Program
EBRD and Ameriabank to support Armenian businesses through stable trade finance funding
IDBank continues the "By Your Side" Program
Unibank placed bonds ahead of schedule
Ucom’s fixed network has reached Byureghavan
How is the largest solar power plant in Armenia built?
AMD 4․046․161 to the Strong Mind NGO. July's beneficiary is the SIA Armenia program
Ucom is the main sponsor of the Armenian team at the Summer Olympic Games
Get 3000 idcoins by synchronizing your Idram and IDBank accounts
No payment via Idram? More than 21,000 points of sale accept payment via Idram
Ucom Offers New Affordable Bundle for Subscribers Traveling This Summer
Ucom’s General Director Participated in The Silicon Mountains Shirak Technology Forum
Ameriabank and COAF Pool Efforts to Develop Beekeeping in Lori Region
Araratbank allocates $10 million in funding to women entrepreneurs 
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
Mining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
