Քաղաքագիտական վերլուծություններ կատարելու ամենաէֆեկտիվ տարբերակներից է անցյալի և ներկայի փաստերի համադրումը, որոնց մանրազնին ուսումնասիրության և համեմատության արդյունքում կարողանում ենք ստանալ կամայական երևույթների ներածին (Էնդոգեն) պատճառները:
Բացի այդ, մեթոդաբանական այս մոտեցումը հնարավորություն է տալիս կանխատեսել տարաբնույթ գործընթացների զարգացման հնարավոր վեկտորները և հեռանկարները: Օրինակ՝ նեղ մասնագիտական շրջանակների համար կանխատեսելի էր, որ իսլամիստ ծայրահեղականներն առաջին իսկ հնարավորության դեպքում պետք է սրի քաշեին արևապաշտ եզդիներին, քանի որ խալիֆայության պատմության ուսումնասիրությունները փաստում են, որ ի սկզբանե Իսլամի ամենաոխերիմ հակառակորդները եղել են հեթանոսները, մասնավորապես՝ արևապաշտները:
Նույն մեթոդաբանությամբ հնարավոր է դառնում գտնել նաև Հայաստանի ներկայիս ծանրագույն իրավիճակի պատճառները: Արիստոտելը հաճախ էր կրկնում, որ պատմության զարգացման ընթացքում մենք մշտապես հանդիպում ենք այս կամ այն երևույթների հակապատկերներին: Եվ այսպես, փորձենք Արիստոտելի պատմական հակապատկերների այդ մեթոդը կիրառել Կիլիկյան Հայաստանի և ներկայիս Հայաստանի Հանրապետության միջև զուգահեռներ անցկացնելու նպատակով:
Հեթում 1-ինը երկրի թագավորն էր, նրա եղբայրներից Բարսեղը՝ Սսի արքեպիսկոպոսն էր, Սմբատը՝ գունդստաբլը, մյուս եղբայր Օշինը՝ պայլը, թագավորահայր Կոստանդինը նույնպես մեծագույն ազդեցություն ուներ երկրում: Բայց այս ամենին զուգընթաց նրանք երբեք պետությունը չվերածեցին հայրական կալվածքի, այլ ընդհակառակը` այն դարձրեցին տարածաշրջանի հզորագույն պետություններից մեկը՝ զարկ տալով տնտեսության անկասելի զարգացմանը: Իսկ Սմբատ գունդստաբլը, ով, անկասկած, հայոց պատմության խոշորագույն անհատականություններից մեկն էր, ստեղծեց «Դատաստանագիրք»՝ պետության կառավարումը իրավական հիմքերի վրա դնելու նպատակով: Ի դեպ, այդ շրջանում արձանագրվեց հայ դիվանագիտական մտքի փայլուն նվաճումներից մեկը՝ հայ-մոնղոլական պայմանագիրը: Ընդհանրապես իրավացի է այն պնդումը, որ հայերը, որպես այդպիսին, հմուտ դիվանագետներ չեն եղել և պետության համար այնպիսի մի շահավետ պայմանագիր, ինչպիսին էր հայ-մոնղոլական պայմանագիրը, հազվադեպ երևույթ էր՝ չհաշված հայ-արաբական 652 թվականի պայմանագիրը։ Պետք է փաստել, որ նմանատիպ պայմանագիր կարող էին կնքել միայն հզորագույն պետական գործիչները:
Շատ չխորանալով պատմական հայտնի փաստերի մանրամասների մեջ՝ ինչպես նշեցինք, փորձենք դրանց հակապատկերները գտնել ներկայիս Հայաստանում:
Թերևս ոչ մեկի համար էլ գյուտ արած չենք լինի, որ Հայաստանի Հանրապետությունը վերածվել է իրար հետ ազգակից կամ իրար հետ խնամիական կապեր հաստատած մի քանի ընտանիքների կալվածքի: Պետական բարձրագույն ղեկավարությունը հանդես է գալիս սոսկ կալվածքատիրոջ շահերից՝ մի կողմ դնելով պետական շահը: Գրեթե բոլոր ռազմավարական ռեսուրսները ծառայեցվում են որևէ անհատի կամայական շահը բավարարելու նպատակով: Օրինակ` մի կողմ դնենք ռուսատյաց տրամադրությունները և փաստենք, որ Խորհրդային Հայաստանի տնտեսական հզորության խորհդանիշ համարվող Նաիրիտը կազմաքանդվեց՝ մի քանի հոգու շահը սպասարկելու նպատակով: Բոլորին է հայտնի, որ Հայաստանը Խորհրդային Միության գիտա-արդյունաբերական խոշորագույն կենտրոններից մեկն էր և Հայաստանի Հանրապետությունը օրինաչափորեն կարող էր դառնալ դրա ուղղակի հետնորդը: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, կալվածատիրական մոտեցումները գերակշռող դարձան, իսկ երկրի ամբողջ հարստությունը թալանվեց:
Թերևս անցյալի և ներկայի այս փաստերի համադրման արդյունքում կարողանում ենք ստանալ այն հարցի պատասխանը, թե ինչպես Հեթումյաններին հաջողվեց, պետության շահերից ելնելով, կնքել հայ-մոնղոլական պայմանագիրը, և ինչպես ներկայիս հայրենի համարվող իշխանությունները, պետության շահը ստորադասելով, կնքեցին ԵՏՄ անդամակցության պայմանագիրը:
Պատասխանը միանշանակ է. Հեթումյան եղբայրներն երկիրը չէին վերածել կալվածքի և հանդես չէին գալիս օլիգարխիկ դիրքերից:
Կարպիս ՓաշոյանOrer.am, վերլուծաբան
Ucom and SunChild NGO Install Solar Plant in Malishka Community
Shop at Yerevan Mall and pay with Idram for a chance to win gifts
Unibank to Issue Subordinated Bonds for the First Time in Armenia
How Not to Go Bankrupt on Black Friday: 5 Smart Shopping Tips
IDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.
Ucom’s 5G network launched in 11 new cities
UPay has joined Idram's Open QR infrastructure
A Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBank
The Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan
AraratBank Named Best Investor Relations Bank Armenia 2024
General Director of Ucom participated in Silicon Mountains technological summit
Saving together: IDBank and Idram
ARARATBANK AND SINGAPORE GFTN SIGN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING FOR DIGITAL TRANSFORMATION
Andron Participates in the Tomorrow Mobility World Congress 2024: Driving Innovation in E-Mobility
Acba bank and American Express Expand Collaboration in Armenia
The Silicon Mountains technology summit to be held with the support of Ucom
Evocabank became the first bank to join Idram’s open QR infrastructure
25% Off on RIA Money Transfers to Ukraine at AraratBank 
Yerevan to Host Unprecedented Serbian-Armenian Music Concert
AraratBank Stands with My Forest Armenia to establish Charles Aznavour Forest 
Ucom and Sunchild NGO install another solar plant in Areni
4,401,021 AMD to COAF. The November beneficiary is “Armenia Tree Project”
Go Digital or Go Home: Sergey Arakelyan
Yes to cashless! - cruises and gifts for AraratBank MC cardholders
Ucom joins Armenian Internet Governance Forum as a platinum partner
AraratBank: Five-Time Winner at AMX Awards 2024
AraratBank Initiates a Panel Discussion on AI and Leadership
Khachaturian International Youth Competition launched in China with performance by “Music for Future” Foundation’s Cellist Mari Hakobyan
Ucom Employees Participate in Forest Restoration Efforts in Vayots Dzor
Fast Shift has joined Idram's open QR infrastructure
New and modern. Arabkir branch of IDBank reopened
AraratBank: Unprecedented Consumer Loan Offer Starting from 14.5%
Ucom launches 5G network across nine Armenian cities
Learn to save. World Savings Day with Idram Junior
Another solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis
Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024
IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo
AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International Transfers
IDBank participated in the HR Expo-24 conference
Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries
AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at Matenadaran
Ucom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community
The customer is always our top priority: IDBank
The October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia Fund
Ameriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M
The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community
The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced
General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia
AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System
10% idcoin with IDBank Mastercard cards 
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
No international support and no organization to take real steps to prevent decades of cultural, ethnic and religious hostility towards Armenians and their heritage. Anna Kostanyan
IDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.1
How Not to Go Bankrupt on Black Friday: 5 Smart Shopping Tips2
Unibank to Issue Subordinated Bonds for the First Time in Armenia
3
Shop at Yerevan Mall and pay with Idram for a chance to win gifts
4
Ucom and SunChild NGO Install Solar Plant in Malishka Community
5