Վերջին շրջանում բավականին հաճախակի են դարձել խոսակցությունները բանկերի խոշորացման մասին: Բազմաթիվ են Կենտրոնական բանկի որոշման մասին քննադատությունենրով, փորձագիտական վերլուծություններով ու մասնագետների կարծիքներով հարուստ հոդվածները՝ տարբեր լրատվականներում: Հնչում են տարբեր կարծիքներ, ի դեպ, բավականին հակասական, ոմանք պնդում են, որ դրական է առևտրային բանկերի կապիտալի բարձրացումը մինչև 30 մլրդ դրամ՝ նախկին 5 մլրդ դրամի փոխարեն, ոմանք՝ բացասական: Այնուամենայնիվ, մի պահ թողնենք ստեղծված խառնաշփոթը և փորձենք ամեն ինչ հասկանալ:
Հայաստանում առաջին հերթին ուշադրության է արժանի այս պահին գործող բանկերի թիվը՝ 21: Այս ամենին գումարվում են նաև այն բազմաթիվ վարկային կազմակերպությունները, որոնք թեև բանկային գործունեություն ծավալելու լիցենզիա չունեն, սակայն գործնականում մատուցում են գրեթե նույն ծառայությունները: Հարց է առաջանում, արդյո՞ք շատ չեն այսքան բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները 3 միլիոնանոց մի երկրի համար, որտեղ, ըստ պաշտոնական տվյալների, բնակչության շուրջ 1/3-ն ունի աղքատության սահմանային շեմից ավելի ցածր սոցիալական դրություն: Պատասխանը միանշանակ մտահոգության տեղիք է տալիս, սակայն այս բնագավառի խնդիրներն իրականում ավելի խորն են: Բանն այն է, որ բանկերի միջև ձևավորված մրցակցությունը, որը պետք է միտված լիներ տոկոսադրույքների նվազեցման և առավել նպաստավոր պայմաների ստեղծմանը, վերափոխվել է առավել շատ թվով հաճախորդների ներգրավման մրցակցությանը: Այսինքն՝ բոլոր բանկերը ցանկանում են առավել մեծ թվով հաճախորդներ ներգրավել, որն իրականացնում են հետևյալ կերպ.
Հասարակության մեջ քիչ չեն կարճ մտածողության տեր մարդիկ, ովքեր այնքան էլ չեն մտածում վաղվա օրվա մասին, և օգտագործելով բանկի թողտվությունը, վերցնում են այնպիսի վարկեր, որոնք հետագայում չեն կարողանալու մարել: Այնուհետև, որոշ ժամանակ անց, երբ գալիս է վարկը մարելու ժամանակը, հարկադիր բռնագանձումից խուսափելու համար, նրանք ստիպված նոր վարկ են վերցնում, որը բնականաբար ավելի մեծ է նախորդից: Նույն խնդրին նրանք հանդիպում են նաև 2-րդ վարկի դեպքում և այդպես շարունակ, արդյունքում՝ առաջանում է վարկային մի «սարդոստայն», որը շարունակ մեծանում է:
Հենց այս խնդրից խուսափելու նպատակով էլ ԿԲ-ն որոշել է բարձրացնել կապիտալի շեմը, որին, թեև, զոհ կգնան որոշ բանկեր, այնուամենայնիվ, կբարձրանա ֆինանսական ապահովվածության մակարդակը, որը հետագայում հնարավորություն կտա խուսափել բանկային համակարգում ճգնաժամի առաջացումից:
Այսօր մենք ունենք մի բանկային համակարգ, որտեղ առաջնային խնդիր է ոչ թե բանկերի կապիտալի նվազեցումը կամ բարձրացումը, այլ ոլորտի վերահսկելիության ապահովումը: Բանկի կողմից վարկի տրամադրման ֆունկցիան իրենից ներկայացնում է վարկառուին տնտեսապես որևէ շահույթ ապահովելը, սակայն ՀՀ-ում գործող բարձր տոկոսադրույքներով վարկ վերցնող քաղաքացին երբեք չի կարողանում շահույթ ունենալ, այլ հակառակը՝ շարունակաբար վերցնում է նոր վարկեր և այդպես թաղվում վարկային սարդոստայնում:
Խնդիրն այն է, որ վարկերը տրամադրվում են առանց խիստ կանոնակարգված պահանջների ու չափանիշների, սակայն բանկերի ծավալած գործունեությունն էլ կարելի է հասկանալ. ունեն փոքր կապիտալ, նրանց հաճախորդները պահանջում են փոքր վարկեր, իրենք էլ բավարարելու համար տրամադրում են վարկը: Փաստորեն, հանգում ենք այն եզրակացությանը, որ եթե բանկն ունենա մեծ կապիտալ, ի զորու կլինի աշխատել խոշոր բիզնեսի հետ (ինչն էլ կապահովի նրա հիմնական եկամուտը), արդեն շահագրգռված չի լինի աջ ու ձախ վարկեր տրամադրել: Միևնույն ժամանակ, եթե մշակվի հստակ վերահսկողական համակարգ, որը կկիրառվի առևտրային բանկերի կապիտալի նորմայի մեծացման հետ մեկտեղ, կկարողանանք երկարաժամկետում արձանագրել դրական արդյունքներ:
Սակայն ինչո՞ւ է քննարկման ալիքն այսքան մեծ: Նախ դա գալիս է տիրող բացասական ենթատեքստից, երբ բոլորը մտածում են միայն բացասական տեսանկյունից. այն է՝ փակվելու են որոշ բանկեր, մյուս տեսանկյունից էլ ֆինանսական գրագիտության ոչ այնքան բարձր մակարդակը ստիպում է քննարկել կարճաժամկետ հետևանքները՝ գործազրկություն, ավանդների կորուստ և այլն, որոնք իրականում խոշորացման ենթատեքստում, ըստ էության, ապահովագրված են:
Հայկ ԲեջանյանOrer.am, վերլուծաբան
Idram Junior and Koreez Summarize the Results of the Junius Financial Education Competition
Experience comfortable traveling with IDBank premium cards
Ucom has published the 2023 financial audit report
UBPay has joined IAMTN Payments Network
The Armenian Conference Interpreters Association Celebrates the International Translation Day 
Old Yerevan: IDBank’s New Branch in an Exclusive Format
AraratBank and SIA: Ongoing Partnership for Social Entrepreneurship
Ucom and SunChild NGO have installed a following solar power plant in Chakaten settlement
Ucom and Impact Hub Yerevan Launch the Ucom Fellowship Incubation Program
Armenia hosts the most prestigious International CMC Conference and the "Constantinus" Award Ceremony
Nokia and Team Telecom Armenia bring 25G PON commercial services to customers across Armenia
The Power of One Dram to "Moonk" technoschool
Ucom and SunChild NGO Bring Renewable Energy to Syunik's Borderline Regions
Incredibly long: Rocket Line 0% now for 12 months
Junius: A Financial Literacy Game in the Idram Junior App
Around 100,000 households are making use of Team's Internet;
2nd quarter indicators
New IDBank Branch in the City of Hrazdan
Ucom Successfully Concludes uGeneration Summer Internship Program
IDBank and Idram at the "Horizon" Camp: The Power of One Dram
Converse Bank has joined the UN Global Compact Initiative
Ucom Launches Special Promotion for Students Ahead of Academic Year
IDBank, Idram and Impact Hub Launch the SIA Armenia Incubation Program
Ucom General Director Ralph Yirikian Becomes First Guest Speaker at "Skills Lab"
AMD 4 165 643 to SIA Armenia program: Aren Mehrabyan Foundation is the august beneficiary of The Power of One Dram
Ucom, in Cooperation with SunChild NGO, Installs Solar Panels in Tsaghkavan
AraratBank once again completes the bond placement ahead of schedule
EIB Global signs first direct loan agreement with an Armenian commercial bank
Ucom Launches New Phase of Network Modernization in Armenia’s Regions
Free statements and references from IDBank
Ucom and Sunchild Launch New Phase of Joint Environmental Project
Ameriabank Receives 3 Awards for Excellence by Euromoney: the Best Bank, the Best Digital Bank, and the Best Bank for SMEs in Armenia for 2024
Unibank and Visa are gifting a trip to Tunisia for two
How to cut costs? 5 tips from IDBank and Idram
The Renovated Ucom Sales and Service Center Opened at Komitas 60
Choosing the seats: new feature in Idram&IDBank app
"Past" (Fact in Armenian) Armenians bought real estate in Dubai worth about $60 million in two days
Ucom and Impact Hub Yerevan jointly announces the launch of the Ucom Fellowship Incubation Program
EBRD and Ameriabank to support Armenian businesses through stable trade finance funding
IDBank continues the "By Your Side" Program
Unibank placed bonds ahead of schedule
Ucom’s fixed network has reached Byureghavan
How is the largest solar power plant in Armenia built?
AMD 4․046․161 to the Strong Mind NGO. July's beneficiary is the SIA Armenia program
Ucom is the main sponsor of the Armenian team at the Summer Olympic Games
Get 3000 idcoins by synchronizing your Idram and IDBank accounts
No payment via Idram? More than 21,000 points of sale accept payment via Idram
Ucom Offers New Affordable Bundle for Subscribers Traveling This Summer
Ucom’s General Director Participated in The Silicon Mountains Shirak Technology Forum
Ameriabank and COAF Pool Efforts to Develop Beekeeping in Lori Region
Araratbank allocates $10 million in funding to women entrepreneurs 
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
Mining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
