Վերջին շրջանում բավականին հաճախակի են դարձել խոսակցությունները բանկերի խոշորացման մասին: Բազմաթիվ են Կենտրոնական բանկի որոշման մասին քննադատությունենրով, փորձագիտական վերլուծություններով ու մասնագետների կարծիքներով հարուստ հոդվածները՝ տարբեր լրատվականներում: Հնչում են տարբեր կարծիքներ, ի դեպ, բավականին հակասական, ոմանք պնդում են, որ դրական է առևտրային բանկերի կապիտալի բարձրացումը մինչև 30 մլրդ դրամ՝ նախկին 5 մլրդ դրամի փոխարեն, ոմանք՝ բացասական: Այնուամենայնիվ, մի պահ թողնենք ստեղծված խառնաշփոթը և փորձենք ամեն ինչ հասկանալ:
Հայաստանում առաջին հերթին ուշադրության է արժանի այս պահին գործող բանկերի թիվը՝ 21: Այս ամենին գումարվում են նաև այն բազմաթիվ վարկային կազմակերպությունները, որոնք թեև բանկային գործունեություն ծավալելու լիցենզիա չունեն, սակայն գործնականում մատուցում են գրեթե նույն ծառայությունները: Հարց է առաջանում, արդյո՞ք շատ չեն այսքան բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները 3 միլիոնանոց մի երկրի համար, որտեղ, ըստ պաշտոնական տվյալների, բնակչության շուրջ 1/3-ն ունի աղքատության սահմանային շեմից ավելի ցածր սոցիալական դրություն: Պատասխանը միանշանակ մտահոգության տեղիք է տալիս, սակայն այս բնագավառի խնդիրներն իրականում ավելի խորն են: Բանն այն է, որ բանկերի միջև ձևավորված մրցակցությունը, որը պետք է միտված լիներ տոկոսադրույքների նվազեցման և առավել նպաստավոր պայմաների ստեղծմանը, վերափոխվել է առավել շատ թվով հաճախորդների ներգրավման մրցակցությանը: Այսինքն՝ բոլոր բանկերը ցանկանում են առավել մեծ թվով հաճախորդներ ներգրավել, որն իրականացնում են հետևյալ կերպ.
Հասարակության մեջ քիչ չեն կարճ մտածողության տեր մարդիկ, ովքեր այնքան էլ չեն մտածում վաղվա օրվա մասին, և օգտագործելով բանկի թողտվությունը, վերցնում են այնպիսի վարկեր, որոնք հետագայում չեն կարողանալու մարել: Այնուհետև, որոշ ժամանակ անց, երբ գալիս է վարկը մարելու ժամանակը, հարկադիր բռնագանձումից խուսափելու համար, նրանք ստիպված նոր վարկ են վերցնում, որը բնականաբար ավելի մեծ է նախորդից: Նույն խնդրին նրանք հանդիպում են նաև 2-րդ վարկի դեպքում և այդպես շարունակ, արդյունքում՝ առաջանում է վարկային մի «սարդոստայն», որը շարունակ մեծանում է:
Հենց այս խնդրից խուսափելու նպատակով էլ ԿԲ-ն որոշել է բարձրացնել կապիտալի շեմը, որին, թեև, զոհ կգնան որոշ բանկեր, այնուամենայնիվ, կբարձրանա ֆինանսական ապահովվածության մակարդակը, որը հետագայում հնարավորություն կտա խուսափել բանկային համակարգում ճգնաժամի առաջացումից:
Այսօր մենք ունենք մի բանկային համակարգ, որտեղ առաջնային խնդիր է ոչ թե բանկերի կապիտալի նվազեցումը կամ բարձրացումը, այլ ոլորտի վերահսկելիության ապահովումը: Բանկի կողմից վարկի տրամադրման ֆունկցիան իրենից ներկայացնում է վարկառուին տնտեսապես որևէ շահույթ ապահովելը, սակայն ՀՀ-ում գործող բարձր տոկոսադրույքներով վարկ վերցնող քաղաքացին երբեք չի կարողանում շահույթ ունենալ, այլ հակառակը՝ շարունակաբար վերցնում է նոր վարկեր և այդպես թաղվում վարկային սարդոստայնում:
Խնդիրն այն է, որ վարկերը տրամադրվում են առանց խիստ կանոնակարգված պահանջների ու չափանիշների, սակայն բանկերի ծավալած գործունեությունն էլ կարելի է հասկանալ. ունեն փոքր կապիտալ, նրանց հաճախորդները պահանջում են փոքր վարկեր, իրենք էլ բավարարելու համար տրամադրում են վարկը: Փաստորեն, հանգում ենք այն եզրակացությանը, որ եթե բանկն ունենա մեծ կապիտալ, ի զորու կլինի աշխատել խոշոր բիզնեսի հետ (ինչն էլ կապահովի նրա հիմնական եկամուտը), արդեն շահագրգռված չի լինի աջ ու ձախ վարկեր տրամադրել: Միևնույն ժամանակ, եթե մշակվի հստակ վերահսկողական համակարգ, որը կկիրառվի առևտրային բանկերի կապիտալի նորմայի մեծացման հետ մեկտեղ, կկարողանանք երկարաժամկետում արձանագրել դրական արդյունքներ:
Սակայն ինչո՞ւ է քննարկման ալիքն այսքան մեծ: Նախ դա գալիս է տիրող բացասական ենթատեքստից, երբ բոլորը մտածում են միայն բացասական տեսանկյունից. այն է՝ փակվելու են որոշ բանկեր, մյուս տեսանկյունից էլ ֆինանսական գրագիտության ոչ այնքան բարձր մակարդակը ստիպում է քննարկել կարճաժամկետ հետևանքները՝ գործազրկություն, ավանդների կորուստ և այլն, որոնք իրականում խոշորացման ենթատեքստում, ըստ էության, ապահովագրված են:
Հայկ ԲեջանյանOrer.am, վերլուծաբան
ВТБ (Армения) снижает ставки по кредитам для малого бизнеса
Цена нефти Brent стабилизировалась у $72,9 за баррель
Иран приветствует соглашение о прекращении огня между Ливаном и Израилем
«Аэрофлот» начал увольнения из-за проблем с обслуживанием самолетов
Сколько граждан РА, обучающихся за рубежом в последние годы, получили отсрочку от призыва на обязательную военную службу? «Паст»
Почему вся система международного права оказалась в крайне уязвимом и нестабильном состоянии? «Паст»
Между Николом Пашиняном и Араратом Мирзояном «пробежала черная кошка»? «Паст»
Своеобразная «концепция» «борьбы» с преступностью: «Паст»
Ucom и Sunchild установили солнечную электростанцию в селе Малишка
Молодежные организации IUSY и YES потребовали от Азербайджана освободить армянских пленных
Армения не примет участия в саммите ОДКБ в Астане
Расплачивайтесь по Idram в Ереван Мол и выигрывайте подарки!
Юные армянские гимнастки из Серпухова завоевали золото на первенстве городского округа
Дудукист Виталий Погосян выступит в симфоническом шоу Hans Zimmer’s Universe
Праздничный концерт в честь Дня матери от АНО «Евразия» собрал в Кремле больше 2 тысяч многодетных семей
Рекордный долгожитель Олимпийских игр: Хэйг Прист
Покорение арктической сцены Степанакертским русским драматическим театром
«Единственный Западный Азербайджан находится на территории Ирана»: посол Франции
Показом фильма «Месье Азнавур» открылся 27-й Пражский кинофестиваль французских фильмов
Изделия армянских мастеров представлены на Рождественской ярмарке Шпиттельберга в Вене
Генрих Мхитарян начал писать автобиографию
Фонд «Музыка во имя будущего» предлагает талантливым молодым музыкантам стать участниками программы «Образовательная поездка в Дубай»
Министр окружающей среды Канады Стивен Гилбо призвал к освобождению армянских заключенных, незаконно удерживаемых в Азербайджане
Кто станет депутатом? «Паст»
Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст»
Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст»
В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст»
Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст»
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации
Как не разориться в Черную пятницу: 5 полезных советов
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей Анпилогов
Армения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепита
МИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсами
Бельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и Бельгии
Мы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан Фидан
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащих
Россия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частью
Дети Фонда «Музыка во имя будущего» посетили IDBank
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации
В Армении сократят помощь для арцахских беженцев
Армянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине Крыма
Ованес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному бою
Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»
Авантюризм кадровых движений: «Паст»
Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»
Палата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лиц
Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»
«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»
Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. Пономаренко
НС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и Ираном 
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Армению в финале мирового конкурса представит красавица и умница Ирина Захарова.
Важные процессы вокруг Диаспоры: генерал-майор Аршак Карапетян раскрывает скобки
Какова единственная формула счастья армянского народа? Арман Варданян (видео)
Своеобразная «концепция» «борьбы» с преступностью: «Паст»1
Между Николом Пашиняном и Араратом Мирзояном «пробежала черная кошка»? «Паст»2
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди ...3
Кто станет депутатом? «Паст»4
Почему вся система международного права оказалась в крайне уязвимом и нестабильном состоянии? «Паст»5