Մանդարիններ / Mandariinid, (Էստոնիա, Վրաստան, 2013), ռեժիսոր՝ Զազա Ուրուշաձե
Ինչպե՞ս կարելի է օգտագործել ատաղձագործի դազգահը: Խաղաղ ժամանակ, օրինակ, կարելի է հարյուրավոր արկղեր պատրաստել, որ մանդարինի առատ բերքը վաղեմի հարևանդ տեղափոխի շուկա: Բայց պատերազմի ժամանակ այն ավելի շատ պետք կգա դագաղ տաշելու նպատակով:
Պատերազմը ամեն ինչի նշանակությունն է էդպես փոխում: Սեղանակիցը վերածվում է զինակցի կամ թշնամու: Ապրածդ հողը, որը սիրելի էր, քանի որ բերք էր տալիս, դառնում է ատելի, քանի որ խժռում է որդուդ, հորդ, եղբորդ: Պատերազմի ժամանակ անուններ չկան, կան մակնիշներ, ինչպես զենքը չունի անուն: Կան Կալաշնիկով ավտոմատներ, Մակարով ատրճանակներ ու կան չեչեններ, վրացիներ, աբխազներ, էստոնացիներ: Մեկ այլ պատերազմում՝ հայեր ու ադրբեջանցիներ: Մեկ ուրիշում՝ հրեաներ ու արաբներ:
Մակնիշը ճակատիցդ առաջինը մահն է քերում: Նույն եղբայրական գերեզմանում արդեն չեչեններ ու վրացիներ չեն, այլ երիտասարդ մարդիկ, որոնց համար արդեն մեկ են գաղափարական կամ ազգամիջյան տարաձայնությունները: Պատերազմը արդեն նրանցից ոչ մեկինը չէ:
Եթե բախտդ բերում է՝ մակնիշդ ճակատիցդ քերում է կյանքը, երբ հանգամանքների բերումով հայտնվում ես պատերազմից դուրս իրականության մեջ: Էդ ժամանակ պարզվում է, որ իրար ատող երկուսից մեկը նույնքան մարդ է, նույնքան սիրել գիտի ու պատիվ ունի, որքան մյուսը: Ու ի հայտ են գալիս անունները: Էստոնացի ծերուկը դառնում է Իվո, չեչեն վարձկանը՝ Ահմեդ, կամավոր պատերազմ մեկնած դերասան վրացին՝ Նիկա:
Իվոն Աբխազիայում էստոնական գյուղերից մեկի վերջին ներկայացուցիչներից է: 19-րդ դարում ցարական իշխանության կողմից Կովկասում վերաբնակեցված էստոնացիների շառավիղներից է: Գյուղում երկու-երեք հոգի են մնացել, մեկին էդ հողի հետ կապում են գերեզմանները, մյուսին՝ մանդարինի այգին, երրորդին արդեն ոչինչ չի կապում, պատրաստվում է հեռանալ: Որովհետև ով հողի հետ կապ չի գտել, փախել է պատմական հայրենիք՝ Էստոնիա: Որովհետև պատերազմ է: Ոչ իրենց պատերազմը:
Աբխազների կողմից կռվող չեչեն վարձկանների ու վրացական ջոկատի բախումից մազապուրծ Նիկան ու Ահմեդը Իվոյի տանն են, էստոնացի ծերուկը փրկել է նրանց կյանքը ու պայման դրել՝ իր տան ներսում ոչ մի թշնամություն: Իսկ թշնամիներն ուզո՞ւմ են թշնամություն անել, ու միթե մարդկայնությունն էնքան խորն է թաղված, որ անհնար է զտել պատերազմի պարտադրած մակնիշներից:
Կաղացող ոտքը դիալոգներում պաթոսի առատությունն է, բայց սիրողի համար դա գուցե արդարացված է: Մանավանդ, որ վարպետորեն համեմվում է նուրբ հումորով ու հուզականությամբ: Առանձին ծափահարություններ են ուզում օպերատորական աշխատանքը, երաժշտական ձևավորումն ու դերասանների աչքերում պատերազմի թողած անսահման հոգնածության հետքը:
Զազա Ուրուշաձեի «Մանդարինները» պատերազմի մասին այն ֆիլմերից մեկն է, որ կարելի է դիտել արցունքների միջից ժպտալով: Եթե իհարկե ուշադրություն չդարձնես մի քանի տխրեցնող հանգամանքների վրա: Իսկ դրանք, շատ ափսոս, ակնհայտ են:
Շատ է զգալի, որ ֆիլմը նկարահանել է վրացի ռեժիսոր, էստոնական ֆինանսավորմամբ և դեռ վերջնական լուծում չստացած հակամարտության մասին: Վրաց-աբխազական կոնֆլիկտի մասին ֆիլմում միմյանց հակադրել չեչենի ու վրացու՝ մի տեսակ տարօրինակ է, ու թվում է՝ մի պատճառաբանություն կարող է ունենալ: Վրացական ֆիլմում աբխազը չէր կարող լինել էն հերոսը, որը մարդկայնություն դրսևորի: Էս հետևությունը գալիս են փաստելու նաև երկու դրվագներ, որտեղ աբխազ անջատողականները ներկայացվում են, մեղմ ասած, ոչ դրական լույսի ներքո:
Ցավն էն է, որ պատերազմը իրոք ամեն ինչի նշանակությունն է փոխում, էդ թվում նույնիսկ արվեստի:
Վահագն Թևոսյանի ֆեյսբուքյան գրառումը
Ucom and SunChild Launch the “Smart Birdwatching” Educational Program
AraratBank Supports Digitization of "Karin" Scientific Center Archive
Welcome to the ID booth: Big Christmas Market
Widest 5G Coverage, the Launch of the Uplay Platform, and the Integration of Cerillion: Ucom Summarizes 2025
Ucom and Armflix Present “13 Seconds” at KinoPark
How to Choose a Career Path and What Skills are Considered Crucial: AraratBank on the GoTeach Platform
Unibank Issues a New Tranche of Perpetual Bonds with 13.75% Coupon
Unibank Became a Member of BAFT
The December beneficiary of “The Power of One Dram” initiative is the “City of Smile” Foundation
EBRD lends US$ 40 million to Acba bank for youth-led firms in Armenia
Heading Into 2026 at Ucom Speed։ New Year Offers Are Now Live
Bvik and Idram Standing by Young Readers
IDBank participated in the conference dedicated to the 10th anniversary of the Armenian Institute of Directors
AxelMondrian Wins Three Major International Awards for Branding, PR and Film Production in 2025
Ucom Promotes Space Engineering Education
Global Finance names AraratBank Best Sub-Custodian Bank 2025 in Armenia
AraratBank Participates in “Women’s Empowerment Principles in Armenia” Conference 
Unibank’s Perpetual Bonds Were Acquired in Nearly One Day
Acba bank and France’s Proparco to continue strengthening their long-term strategic partnership
Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia
Unibank Issues the First in Armenia Perpetual Bonds
Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia
AraratBank Joins Armenia's New Greening Initiative: 100 Hectares of New Forest within Three Years
Apply for a Unibank salary card and get a chance to win 1 000 000 AMD
Euromoney Names Ameriabank Armenia’s Best Bank for Real Estate for the Second Year in a Row
S&P Global Ratings has assigned IDBank CJSC a long-term rating of “BB-” and a short-term rating of “B” with a “stable” prospect
A Brand-New Section on Idram&IDBank
Several real and profitable offers ahead of Black Friday: IDBank and Idram
AraratBank Joins Social Impact Award 2025 Summit in Ljubljana
IDBank issued the 1st tranche of bonds of 2026
Ucom Supports the Development of Space Engineering in Armenia
Prioritizing Information Security: IDBank and Idram Support APOCALYPSE CTF 2025
IDBank's Representative, Innesa Amirbekyan Appointed Co-Chair of the ICC Banking Commission Task Force on Guarantees
Ucom General Director Ralph Yirikian Awards Certificates to Participants of Cybersecurity Training Course
Acba and Proparco mark one year of partnership, strengthening rural financing and Armenias’s economic resilience
AraratBank and Arca's joint campaign has ended
IDBank: A Pioneer of Digital Banking and Innovation in Armenia
GRAWE Group and C-Quadrat Investment Group have announced plans to acquire 100% of LIGA Insurance Company in Armenia
Ucom Supports the Annual “Capture the Flag 2025” Cybersecurity Competition
Financially Literate with Idram and IDBank: Next Stop – Nairi Camp
Idram received a permit to establish and operate the Armenian payment and settlement QR system IdramNet
Ucom Completes the Deployment of its 5G Network Across All Cities of Armenia
Firebird, Inc. Secures U.S. Export License and Announces Dell Technologies as a Technology Partner, Establishing Major Milestones in Armenia’s AI and Digital Future
IDBank Receives Permission to Open a Representative Office in the United States
RoboTon 2025 Competition Held with Idram’s Sponsorship
“Armenian potential in Spain: Arman Mayilyan as a guest on the ‘Armenian Diaspora Communities’ program.”
Final Results of the 20th Annual International Microelectronics Olympiad Announced
Unibank's VISA DIGITAL cards are now free
Arca National Payment System, Bank of Georgia and Ameriabank Signed a Memorandum of Understanding
Idram has been awarded the prestigious “Beyond Payments Awards” by Ant International 
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
No international support and no organization to take real steps to prevent decades of cultural, ethnic and religious hostility towards Armenians and their heritage. Anna Kostanyan
Ucom and SunChild Launch the “Smart Birdwatching” Educational Program
1
Widest 5G Coverage, the Launch of the Uplay Platform, and the Integration of Cerillion: Ucom Summari...2
Welcome to the ID booth: Big Christmas Market3
Ucom and Armflix Present “13 Seconds” at KinoPark
4
AraratBank Supports Digitization of "Karin" Scientific Center Archive5