Շարունակում են թուլացնել և արժեզրկել գիտակրթական համակարգը․ «Փաստ»
Общество«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Հայաստանի հասարակական կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտներում ճգնաժամային վիճակ է ստեղծվել։ Ու առանց այն էլ բարդ իրավիճակում հայտնված Հայաստանի համար օրեցօր նոր մարտահրավերներ և սպառնալիքներ են առաջ գալիս, որոնց մեծ մասը՝ օրվա իշխանությունների ձեռամբ կամ պատճառով։ Այստեղ առանձնահատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել կրթությանը և գիտությանը, ոլորտներ, որոնք հենց այնպես կամ իրենք իրենցով չեն կարող զարգանալ, դրանք պետության հատուկ ուշադրությունը և մեծ հոգատարությունն են պահանջում։ Իսկ եթե կառավարությունը փորձում է բարեփոխումներ իրականացնել, ապա այդպիսի ծրագրերի հիմքում պետք է լինեն բովանդակություն և ոլորտի ներսում առկա իրավիճակը բարելավելու միտում։
Սակայն ի հեճուկս բոլորիս՝ այս երկուսուկես տարվա ընթացքում, ինչ Փաշինյանն իշխանության է, կրթությունը և գիտությունը հայտնվել են երկրորդական-երրորդականհազարերորդական պլանում։ Դրա արդյունքում է, որ պատշաճ կարգով գնահատանքի չեն արժանանում կրթական և գիտական ոլորտներում հեղինակություն և մեծ փորձ ունեցող մասնագետները, իսկ ոլորտին վերաբերող բարեփոխումների ծրագրեր կազմելիս ընդհանրապես նրանց կարծիքը հաշվի չի առնվում։ Այսպիսի վերաբերմունքի հետևանքով է, որ հանրակրթության ոլորտը աղճատման է ենթարկվում, երբ հայագիտական առարկաները հայտնվում են իշխանությունների թիրախում։ Արդեն իսկ ակնհայտ է, որ իշխանությունները մի կողմից ցույց են տալիս, թե իբր իրենց նպատակը կրթությունը և գիտությունը զարգացնելն է, բայց մյուս ձեռքով էլ աղավաղված մոտեցումների ու դրսից ներմուծված փորձարկումների արդյունքում թուլացնում են և արժեզրկում կրթական համակարգը։
Փոխանակ կրթության ոլորտի մասնագետները և գիտնականները խրախուսման արժանանային, նրանց համար մոտիվացման և առաջխաղացման համար հատուկ մոտեցումներ մշակվեին, Փաշինյանը ոլորտի մասնագետներին, հատկապես հումանիտար բնագավառի ներկայացուցիչներին որակում է որպես «թամադաներ» կամ «սուրճ խմողներ»։ Եվ հիմա էլ, երբ համավարակը ու հատկապես պատերազմում կրած պարտությունը ցույց տվեցին, որ մեր կրթական ու գիտական համակարգում բազմաթիվ բացթողումներ կան, և դրանք համահունչ չեն ներկա իրողությունների պահանջներին, իշխանությունները կրկին ուզում են ցույց տալ, թե իբր «հիշել» են գիտակրթական ուղղությունը զարգացնելու անհրաժեշտության մասին։ Ու արդեն ԱԺ-ում իշխանական ներկայացուցիչները մեկը մյուսից խրոխտ կեցվածքով սկսում են խոսել ոլորտի բացերի մասին, նշում, թե գիտությունը կարող է լինել երկրի անվտանգության և զարգացման հենասյուներից մեկը։
Սրանք հայտնի ճշմարտություններ են, որոնք, սակայն, ամեն ինչ ձախողած իշխանավորների շուրթերից հնչում են որպես դատարկ ճամարտակություններ: Եթե այս իշխանությունը ցանկանար կրթության և գիտության ոլորտների քաղաքականության ընդհանուր ռազմավարության ուղղությամբ իրոք փոփոխություններ իրականացնել, ապա դրանք, անշուշտ, պետք է արտացոլվեին նաև նախկինում իրենց կողմից առաջ քաշված ծրագրերի վերանայման շրջանակներում։ Սակայն նրանք ոչ մի վերանայում կատարելու մտադրություն չունեն, նրանք շարունակում են առաջ ընթանալ նախկին իներցիայով։ Օրինակ՝ կառավարությունը վերջերս հաստատեց հանրակրթության պետական նոր չափորոշիչը, որը վերջին մեկ տարում հանրության մի ստվար հատվածի դժգոհության կիզակետում էր: Այս փաստաթուղթն այնքան շատ հարցեր է առաջացրել և քննադատությունների պատճառ է դարձել, որ նորից սկսում ես մտածել, թե այս ամենն արվում է համակարգն արմատապես ավիրելու նպատակով: Զուգահեռ բացարձակ անտերության են մատնվել իրական խնդիրները։
Այսպես, օրինակ՝ մինչ օրս աշակերտները, համավարակով պայմանավորված, առանձին հերթափոխով են դպրոց գնում՝ շաբաթվա մեջ 3 օր (հիմա արդեն՝ երկու շաբաթը մեկ՝ երկու օր), ինչի արդյունքում նրանք զրկվում են դասապրոցեսին լիարժեք մասնակցելու հնարավորությունից։ Սակայն եթե հանրային նշանակություն ունեցող գրեթե բոլոր ոլորտներում անցում է կատարվել առօրյա աշխատանքային ռեժիմի, ապա հարցական է, թե ինչո՞ւ նույնը չի կատարվում նաև դպրոցներում։ Ինչ վերաբերում է բուհական համակարգին, ապա այն ընդհանրապես ձախողված ու ամբողջովին բարձիթողի վիճակում է։ Այնինչ այստեղ առկա խնդիրները կարգավորելու փոխարեն իրենք իրենց ապաքաղաքական կրթական համակարգ ունենալու կողմնակից հռչակած իշխանությունները փորձում են ուսումնական հաստատությունները քաղաքականացնել, և ըստ նրանց կողմից առաջ քաշված «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթի՝ բուհերի ռեկտորները պետք է նշանակվեն ԿԳՄՍ նախարարի կողմից, այսինքն՝ կախվածության մեջ ընկնեն գործող իշխանությունների քաղաքական մոտեցումներից։
Ժամանակն է գիտակցել, որ մեր պարտության և խոր բարոյահոգեբանական ճգնաժամի պատճառներից մեկն էլ կրթությանը և գիտությանը պատշաճ ուշադրության չարժանացնելն է։ Ու, ըստ այդմ, առավել հիմնավոր են դառնում այն կասկածները, որ դրսից ուղղորդված քայքայիչ ծրագրեր են իրականացվում գիտակրթական ոլորտում, որպեսզի հետո այդ ուժերն աչք փակեն իշխանությունների աչք ծակող կամայականությունների վրա։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում