Ալիևն ու Փաշինյանն իրար ընդառաջ քա՞յլ են կատարում
ПолитикаԴեռեւս բաց է մնում այն հարցը, թե ինչպես եւ ինչ պայմաններում է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը վերսկսել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման իր միջնորդական առաքելությունը: Պարզ է այն, որ ԱՄՆ-ում Ադրբեջանի եւ Հայաստանի արտգործնախարարների հանդիպումն ու բանակցությունները հնարավոր են դարձել միայն այն պատճառով, որ կողմերը համաձայնել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի՝ իր նախկին ձեւաչափում գործունեության վերսկսման անհրաժեշտության հարցում: Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո երկու երկրների միջեւ կարգավորման գործընթացը սկսում է գործնական ուրվագծեր ձեռք բերել։
ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները հանդես են եկել Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման վերաբերյալ հայտարարությամբ։ Նրանք հայտնել են, որ Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովի 76-րդ նստաշրջանի շրջանակներում կայացել է Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարներ Ջեյհուն Բայրամովի և Արարատ Միրզոյանի հանդիպումը։ Խմբի համանախագահները նախ հանդիպել են արտգործնախարարներին առանձին-առանձին, ապա՝ համատեղ հանդիպում ունեցել նրանց հետ։ Բանակցություններին մասնակցել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրշիկը: Հանդիպումներ են տեղի ունեցել նաեւ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի քաղաքական հարցերով տեղակալ Ռոզմարի Դիկարլոյի եւ ԵԱՀԿ գործող նախագահ, Շվեդիայի ԱԳ նախարար Անն Լինդեի հետ, որոնց տեղեկացրել են վերջին մեկ տարվա ընթացքում ձեռնարկված ջանքերի, ինչպես նաեւ տարածաշրջանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների մասին:
Մեկնաբանելով բանակցությունները, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարություններում ուշադրություն են դարձրել այն հանգամանքին, որ արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների ղեկավարները կարծիքներ են փոխանակել երկու երկրների միջեւ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի առաջընթացի վերաբերյալ՝ հաշվի առնելով նոր իրողությունները: «Համանախագահները ողջունում են 2020թ. նոյեմբերից ի վեր արտգործնախարարների առաջին հանդիպումը՝ որպես երկու երկրների վճռականության նշան տարածաշրջանում՝ անվտանգության, կայունության և բարգավաճման ապահովմանն ուղղված ուղղակի երկխոսության միջոցով խաղաղ գործընթացը վերսկսելու հարցում», - նկատում են արդեն միջնորդները: Նշվում է նաև, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն առաջարկել է «իրավիճակի ապաԷսկալացման կոնկրետ նպատակային միջոցներ և հնարավոր հետագա քայլեր»: Սակայան՝ կոնկրետ որո՞նք:
Դեռեւս բաց է մնում այն հարցը, թե ինչպես եւ ինչ պայմաններում է Մինսկի խումբը վերսկսել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման իր միջնորդական առաքելությունը: Պարզ է, որ Ադրբեջանի և Հայաստանի արտգործնախարարների հանդիպումն ու բանակցությունները չէին կայանա, եթե կողմերը չհամաձայնեին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեությունը նախկին ձևաչափով վերսկսելու անհրաժեշտության հարցում։ Դա ակնհայտորեն ցույց է տալիս, որ ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո երկու երկրների միջեւ կարգավորման գործընթացը սկսում է գործնական ուրվագծեր ձեռք բերել։ Ակնհայտ է, որ միջազգային միջնորդները հակամարտության կողմերին կոչ են անում վերացնել Լեռնային Ղարաբաղի հումանիտար հասանելիության բոլոր սահմանափակումները, ինչպես նաեւ կատարել հրադադարի մասին նոյեմբերի 9-ի հռչակագրին համապատասխան ստանձնած պարտավորությունները: Անհասկանալի է, թե ուժի մեջ են մնում արդյոք հակամարտության կարգավորման նախկին պայմանները, թե առաջարկվել է ինչ-որ նոր բան և նախանշված է կոնկրետ բանակցային ներուժ։
Մասնավորապես, խոսքը, հավանաբար, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման և սահմանագծման շուրջ բանակցություններ սկսելու մասին է։ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ակտիվացումը կարող է կապված լինել որոշակի կուլիսային գործընթացների հետ, որոնք կապված են արտաքին խաղացողների, առաջին հերթին՝ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ջանքերի հետ։ Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքներով առաջին պլան է մղվել Ռուսաստանը։ Հենց Մոսկվան է վճռորոշ դեր խաղացել հրադադարի հարցում։ Եվ հենց Ռուսաստանի մայրաքաղաքում 2021 թվականի հունվարին նշանավորվեց հակամարտող տարածաշրջանի տնտեսության եւ ենթակառուցվածքների վերականգնման ծրագիրը։ Միևնույն ժամանակ Ռուսաստանը երբեք չի լքում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքը՝ համարելով, որ այն պետք է շարունակի իր աշխատանքը հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ, զբաղվի փախստականների խնդիրներով, խաղաղապահ առաքելությամբ և տարածաշրջանի տնտեսական ու տրանսպորտային բոլոր կապերի ապաշրջափակմամբ։ Այդ իմաստով Մոսկվան հավասարակշռելու քաղաքականություն է վարել, իսկ նրա դիրքորոշումը համակարծիք է Ֆրանսիայի եւ ԱՄՆ-ի այն դիրքորոշման հետ, որոնք համարում են, որ «ղարաբաղյան հակամարտությունը կարգավորված չէ, եւ այդ կարգավորումը հնարավոր է միայն Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի վերջնական որոշումից հետո»:
