Թվում է, թե արդեն իսկ հունի մեջ մտած 2015 թվականը և դրան նախորդող տարիների ընթացքում գործադրված «հսկայական դիվանագիտական ջանքերը » անհրաժեշտ կերպով ձևավորել են հայ ժողովրդի հասարակական ընկալումը՝ հայ –թուրքական հարաբերությունների և Հայոց Ցեղասպանության մասին: Որոշ քայլեր, կամ համենայն դեպս փորձեր եղել են, որոնց արդյունավետությունը գնահատելու համար թերևս փոքրիկ էքսկուրս կատարենք դեպի անցյալ՝ հասկանալու համար արտաքին քաղաքականության այն վեկտորը, որի գծման արդյունքում մենք այսօր ունենք ցեղասպանությունից 100 տարի հետո մարդկության պատմության մեջ ամենամեծ ոճիրներից մեկի դեռևս ոչ լիարժեք ճանաչում, իսկ այն սանձազերծած պետության կողմից՝ ընդհանրապես ճանաչման բացակայություն:
Հայաստանի՝ որպես պանթուրքիզմի ծրագրի իրականցումը խափանող սուբյեկտի ընկալումը դեռևս առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին մշատապես գլխացավանք է եղել Օսմանյան կայսրության և նրա ղեկավարության համար ու թեև պանթուրքիզմը, որպես գաղափարախոսություն, արդեն սպառել է իրեն, կամ համենայն դեպս այժմ չի հանդիսանում քաղաքական գործոն, չի կարելի բացառել, որ օրերից մի օր տարբեր գեոպոլիտիկ կատակլիզմների արդյունքում նորից կյանքի կոչվի և մի նոր պատուհաս դառնա հայ ժողովրդի համար՝Հայաստանը դարձնելով իր ծրագիրն իրականացնլու գլխավոր թիրախ: Իսկ դա թույլ չտալու համար Հայաստանը պետք է զարգանա և առաջին նախապայմանը կայուն պրոգրեսիվ տնտեսության առկայությունն է ու նորմալ հավասարաշիռ հարաբերությունները բոլոր հարևանների հետ: Հայաստանի նորանկախ պետականության սկզբնավորումից,անկախության հռչակումից հետո կարծես թե որդեգրվեց հենց այս քաղաքական կուրսը՝այն է` Հայաստանը պետք է կայուն նորմալ հարաբերություններ ունենար իր բոլոր հարևանների հետ և Թուրքիան բացառություն չէ: Երկու երկրների ժողովուրդների միջև առկա պատմական, քաղաքական տարաձայնությունները չպետք է խոչընդոտ հանդիսանային սկզբնական փուլում գոնե առևտրային տնտեսական համագործակցության համար, Թուրքիան պետք է բացեր սահմանները առանց նախապայմանների, և դա չպետք է կապվեր Ղարաբաղյան հարցի կարգավորման հետ, փոխարենը Հայաստանը հրաժարվում էր պահանջել Թուրքիայից` ճանաչել Հայոց Ցեղասպանությունը և որևէ տարածքային պահանջ ներկայացնել նրան, ինչը, սակայն չէր նշանակում Ցեղասպանության ուրացում, պարզապես ցեղասպանության հարցի ընդգրկումը արտաքին քաղաքական օրակարգում և այն առաջնային դարձնելը կարող էր վիժեցնել հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման փորձերը: Հայաստանի իշխանությունը նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ մինչև վերջ էլ՝ այն է 1998 թվականի իշխանափոխությունը հավատարիմ մնաց նման սկզբունքին, թեպետ երկրի ներսում քիչ չէին նրա ընդդիմախոսները` մասնավորապես տարբեր ազգայնական քաղաքական ուժեր ու կազմակերպություններ: Սակայն կարևոր է նաև այդպիսի կարևոր քաղաքական կուրս իրականացնելու ժամանակ պատրաստել նաև սեփական հասարակությանը, ի վերջ հարցը ինչքան էլ սթափություն ու սառը դատողություն պահանջեր, միևնույնն է, այն բավականին զգայուն էր թե այն ժամանակ և թե մինչև հիմա մեր ժողովրդի համար: Առաջ ընկնելով ասենք, որ 25 տարի անկախությունից հետո էլ, ըստ էության, Հայաստանի բոլոր իշխանությունները թերացել են սեփական ժողովրդի հետ այս թեմայով ավելի հաճախ զրուցելու ու բացատրվելու մեջ: Ինչպես գիտենք` 1998-ից հետո հայ-թուրքական հարաբերություններում տրամագծորեն այլ պատկեր էր: Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը ցեղասպանության ճանաչման հարցը մտցրեց ՀՀ արտաքին քաղաքականության մեջ՝դարձնելով այն թիվ մեկ օրակարգ: Դրանով փաստորեն Թուրքիային պահանջ էր դրվում ճանաչել Ցեղասպանությունը և հույս կար,որ հայկական սփյուռքը ավելի շահագրգռված կլինի և ավելի մեծ օգնություն ցույց կտա Հայաստանին: Բացի այդ, ՀՀ իշխանություները մտածում էին, որ Ցեղասպանության ճանաչման, հողերի վերադարձի, Կարսի պայմանագիրը չեղյալ հայտարարելու ճնշման տակ Թուրքիան նաև անկողմնակալ դիրք կգրավի Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման գործում և այդքան մեծ եռանդով չի պաշտպանի Ադրբեջանին: Իր այս դիրքորոշումը նախագահ Քոչարյանը ամրապնդեց` 1998 թվականին ՄԱԿ-ի ամբիոնից ելույթ ունենալով ցեղասպանության մասին: Ինչևէ, ՀՀ երկրոդ նախագահի կառավարման շրջանում էլ հայ-թուրքական հարաբերությունները իրական առաջընթաց չունեցան: Պատկերը շատ ավելի խրթին դարձավ, երբ ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի նախաձեռնությամբ Հայաստան հրավիրվեց Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը՝ դիտելու Հայաստան-Թուրքիա ֆուտբոլային հանդիպումը, որը հետագայում կոչվեց ֆուտբոլային դիվանագիտություն ու այդպես էլ ընթացք չստացավ: Սակայն կարևոր էր, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման այս փուլում նախաձեռնողը հայկական կողմն էր, ինչը հույս էր տալիս ենթադրել, որ Հայաստանի իշխանությունների վերին էշելոններում վերջապես հասկացել են, որ Թուրքիայի հետ բնականոն հարաբերությունների հաստատումն ու սահմանների բացումը նախ և առաջ բխում էր մեր ժողովրդի կենսական շահերից: Շատ ավելի բարդ է հարաբերությունների ներկայիս փուլը: 2008թ. ՀՀ Նախագահի նախաձեռնությամբ սկսվեց հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման նոր փուլ, որի արդյունքում 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում ՀՀ և ԹՀ ԱԳ նախարարները ստորագրեցին «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև հարաբերությունների զարգացման մասին» արձանագրություններ: Միակ բանը, որ տարակուսանքի առիթ էր տալիս, դա այն էր, որ Սարգսյանը համաձայնեց ընդառաջել Ցեղասպանության ուսումնասիրության հարցով հայ և թուրք պատմաբաններից կազմված հանձնաժողովի վերաբերյալ Թուրքիայի՝այն ժամանակվա վարչապետ , իսկ այժմ արդեն նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից արված առաջարկին: Սակայն այս դեպքում ևս ստորագրված արձանագրությունները կյանքի չկոչվեցին , քանի որ Թուրքիան հրաժարվեց այն ներկայացնել պառլամենտ՝վավերացնելու համար, պատճառաբանելով, որ կանի դա միայն Ղարաբաղյան հարցի կարգավորումից հետո, այն է` հայկական կողմից Արցախը Ադրբեջանին միացվելուց հետո միայն: Հայաստանի իշխանություններին ոչինչ չէր մնում անել, քան ետ վերցնել այդ արձանագրություները, ինչի մասին և ՀՀ նախագահ սերժ Սարգսյանը խոսեց ՄԱԿ-ի ամբիոնից 2014 թվականի սեպտեմբերի 24-ին` «գրողը ծոցն ուղարկելով» արձանագրությունների վավերացումը: Այսպիսով,նորից հարաբերությունների կարգավորումը հետաձգվեց անորոշ ժամանակով:Այս ամենից հարց է ծագում, թե մի"թե հնարավոր չէր անել ավելին… Միթե հնարավոր չէր այնպես անել, որ ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին ընդառաջ ինչ-որ կերպով նշմարվեին երկու երկրների միջև գոնե սկզբնական կայուն հարաբերությունների հաստատման տեսլականը: Միգուցե հնարավոր էր, բայց գուցե կրկնվենք, եթե Թուրքիայի վարքագիծը այս հարցում ինչ-որ տեղ կարելի է հասկանալ, ապա գոնե մենք պետք է գիտակցենք վերջապես, որ սոցիալական տիրույթներով Բաքուն ու Ստամբուլը արյան ծով դարձնելու «հաստատակամ» լոզունգներով մենք հարցի լուծում չենք ստանա. որքան շուտ սա ըմբռնի մեր ժողովուրդն ու քաղաքական էլիտան, այնքան ավելի հեշտ կլինի այն Հայաստանի կառուցումն ու ծաղկումը, որի մասին երազում ենք բոլորս:Նարեկ ԱդամյանOrer.am, վերլուծաբան
Никол Пашинян - обвиняемый: какие решения в отношении него принял Трибунал Национальной Гордости? «Паст»
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости: «Паст»
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
27-28 сентября состоялась международная конференция «Mining Armenia», объединившая ведущих спикеров отрасли
Idram Junior и Koreez подвели итоги конкурса финансового образования Junius
Денежные переводы UBPay стали доступны в мобильном приложении Юнибанка
Вместо того, чтобы Армения требовала,Азербайджан все еще поднимает вопрос о компенсации
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные органы арестовали их и заключили под стражу»: «Паст»
Были, есть и будем: в Ереванском филиале РЭУ им. Г.В. Плеханова состоялось мероприятие памяти павших воинов 44-дневной войны
Конкурс «С любовью к учителю!»
Комфортные путешествия с премиальными картами IDBank
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
Ответственность за сдачу земель возложили на военных։ Карапетян
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
Система UBPay присоединилась к международной ассоциации IAMTN
США продолжает превращать Армению в центр столкновения крупных геополитических игроков.
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
У власти нет полномочий изменить границы: Карапетян
Ни власти РА, ни Национальное собрание не имеют полномочий на делимитацию границы, народ не дал им этого права: Аршак Карапетян
Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян
Зерно, удобрения и топливо: АНО «Евразия» окажет гумпомощь аграриям Гагаузии
«У лающей собаки нет зубов, чтобы кусаться»: «Гражданский договор» снова демонстрирует свои страхи
Ваагн Хачатурян присвоил воинское звание генерал-майора начальнику Ереванского городского управления СНБ Размику Микаеляну
Мы ответственны за судьбу армянства перед будущими поколениями: Послание Аршака Карапетяна по случаю Дня Независимости
«Ухудшение отношений с ЕАЭС может иметь цепные и катастрофические последствия для Республики Армения» - Аршак Карапетян
По следам скандальных записей
В Армении отметили День астрономии 
Поправки в Конституции должны быть направлены не на отказ от исторической правды, а на сохранение государственности и территориальной целостности: Аршак Карапетян
«Паст». Никол Пашинян в своем «репертуаре». Кто бросит ему спасательный круг?
От армянского варенья до казахского шоколада: первый сетевой магазин «Евразия» открыли в Москве
Основные функции армянской диаспоры на современном этапе и необходимость принятия государственной концепции по отношению к Диаспоре
Всё тайное рано или поздно становится явным
Старый Ереван: Новый филиал IDBank-а в эксклюзивном формате
Сколько снарядов нужно купить, чтобы эти Индийские артиллерийские средства дали результат? Аршак Карапетян
Еще одна солнечная электростанция компании Ucom и SunChild установлена в поселке Чакатен
«Подарок» власти Аршаку Карапетяну
Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян
АНО «Евразия» открывает первый сетевой магазин-кафе, в котором будет представлена также продукция из Армении
ВИДЕО։ Диаспора имеет серьзный потнциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Диаспора имеет серьезный потенциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Ucom и Impact Hub Yerevan дали старт программе Ucom Fellowship
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Важно сосредоточиться на национальных интересах, то есть положить конец изменению внешних приоритетов: Аршак Карапетян
Активисты АНО «Евразия» поднялись на вершину Арарата
Арцаху должен быть возвращен его исторический статус, и власти Азербайджана не смогут отменить это: Аршак Карапетян
«Паст». Кому выгодно выбрасывать подобную «информацию» в поле?
Армению ждут трудные времена: Аршак Карапетян
Диаспору необходимо вовлекать в дела управления государством։ Карапетян
Ucom будет сотрудничать с самой престижной конференцией в отрасли консалтинга — Международной конференцией CMC
Nokia и Team Telecom Armenia открывают доступ к услугам по технологии 25G PON по всей Армении 
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Армению в финале мирового конкурса представит красавица и умница Ирина Захарова.
Важные процессы вокруг Диаспоры: генерал-майор Аршак Карапетян раскрывает скобки
Какова единственная формула счастья армянского народа? Арман Варданян (видео)
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные ор...1
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
2
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
3
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости:...4
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
5