Թվում է, թե արդեն իսկ հունի մեջ մտած 2015 թվականը և դրան նախորդող տարիների ընթացքում գործադրված «հսկայական դիվանագիտական ջանքերը » անհրաժեշտ կերպով ձևավորել են հայ ժողովրդի հասարակական ընկալումը՝ հայ –թուրքական հարաբերությունների և Հայոց Ցեղասպանության մասին: Որոշ քայլեր, կամ համենայն դեպս փորձեր եղել են, որոնց արդյունավետությունը գնահատելու համար թերևս փոքրիկ էքսկուրս կատարենք դեպի անցյալ՝ հասկանալու համար արտաքին քաղաքականության այն վեկտորը, որի գծման արդյունքում մենք այսօր ունենք ցեղասպանությունից 100 տարի հետո մարդկության պատմության մեջ ամենամեծ ոճիրներից մեկի դեռևս ոչ լիարժեք ճանաչում, իսկ այն սանձազերծած պետության կողմից՝ ընդհանրապես ճանաչման բացակայություն:
Հայաստանի՝ որպես պանթուրքիզմի ծրագրի իրականցումը խափանող սուբյեկտի ընկալումը դեռևս առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին մշատապես գլխացավանք է եղել Օսմանյան կայսրության և նրա ղեկավարության համար ու թեև պանթուրքիզմը, որպես գաղափարախոսություն, արդեն սպառել է իրեն, կամ համենայն դեպս այժմ չի հանդիսանում քաղաքական գործոն, չի կարելի բացառել, որ օրերից մի օր տարբեր գեոպոլիտիկ կատակլիզմների արդյունքում նորից կյանքի կոչվի և մի նոր պատուհաս դառնա հայ ժողովրդի համար՝Հայաստանը դարձնելով իր ծրագիրն իրականացնլու գլխավոր թիրախ: Իսկ դա թույլ չտալու համար Հայաստանը պետք է զարգանա և առաջին նախապայմանը կայուն պրոգրեսիվ տնտեսության առկայությունն է ու նորմալ հավասարաշիռ հարաբերությունները բոլոր հարևանների հետ: Հայաստանի նորանկախ պետականության սկզբնավորումից,անկախության հռչակումից հետո կարծես թե որդեգրվեց հենց այս քաղաքական կուրսը՝այն է` Հայաստանը պետք է կայուն նորմալ հարաբերություններ ունենար իր բոլոր հարևանների հետ և Թուրքիան բացառություն չէ: Երկու երկրների ժողովուրդների միջև առկա պատմական, քաղաքական տարաձայնությունները չպետք է խոչընդոտ հանդիսանային սկզբնական փուլում գոնե առևտրային տնտեսական համագործակցության համար, Թուրքիան պետք է բացեր սահմանները առանց նախապայմանների, և դա չպետք է կապվեր Ղարաբաղյան հարցի կարգավորման հետ, փոխարենը Հայաստանը հրաժարվում էր պահանջել Թուրքիայից` ճանաչել Հայոց Ցեղասպանությունը և որևէ տարածքային պահանջ ներկայացնել նրան, ինչը, սակայն չէր նշանակում Ցեղասպանության ուրացում, պարզապես ցեղասպանության հարցի ընդգրկումը արտաքին քաղաքական օրակարգում և այն առաջնային դարձնելը կարող էր վիժեցնել հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման փորձերը: Հայաստանի իշխանությունը նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորությամբ մինչև վերջ էլ՝ այն է 1998 թվականի իշխանափոխությունը հավատարիմ մնաց նման սկզբունքին, թեպետ երկրի ներսում քիչ չէին նրա ընդդիմախոսները` մասնավորապես տարբեր ազգայնական քաղաքական ուժեր ու կազմակերպություններ: Սակայն կարևոր է նաև այդպիսի կարևոր քաղաքական կուրս իրականացնելու ժամանակ պատրաստել նաև սեփական հասարակությանը, ի վերջ հարցը ինչքան էլ սթափություն ու սառը դատողություն պահանջեր, միևնույնն է, այն բավականին զգայուն էր թե այն ժամանակ և թե մինչև հիմա մեր ժողովրդի համար: Առաջ ընկնելով ասենք, որ 25 տարի անկախությունից հետո էլ, ըստ էության, Հայաստանի բոլոր իշխանությունները թերացել են սեփական ժողովրդի հետ այս թեմայով ավելի հաճախ զրուցելու ու բացատրվելու մեջ: Ինչպես գիտենք` 1998-ից հետո հայ-թուրքական հարաբերություններում տրամագծորեն այլ պատկեր էր: Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը ցեղասպանության ճանաչման հարցը մտցրեց ՀՀ արտաքին քաղաքականության մեջ՝դարձնելով այն թիվ մեկ օրակարգ: Դրանով փաստորեն Թուրքիային պահանջ էր դրվում ճանաչել Ցեղասպանությունը և հույս կար,որ հայկական սփյուռքը ավելի շահագրգռված կլինի և ավելի մեծ օգնություն ցույց կտա Հայաստանին: Բացի այդ, ՀՀ իշխանություները մտածում էին, որ Ցեղասպանության ճանաչման, հողերի վերադարձի, Կարսի պայմանագիրը չեղյալ հայտարարելու ճնշման տակ Թուրքիան նաև անկողմնակալ դիրք կգրավի Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման գործում և այդքան մեծ եռանդով չի պաշտպանի Ադրբեջանին: Իր այս դիրքորոշումը նախագահ Քոչարյանը ամրապնդեց` 1998 թվականին ՄԱԿ-ի ամբիոնից ելույթ ունենալով ցեղասպանության մասին: Ինչևէ, ՀՀ երկրոդ նախագահի կառավարման շրջանում էլ հայ-թուրքական հարաբերությունները իրական առաջընթաց չունեցան: Պատկերը շատ ավելի խրթին դարձավ, երբ ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի նախաձեռնությամբ Հայաստան հրավիրվեց Թուրքիայի նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը՝ դիտելու Հայաստան-Թուրքիա ֆուտբոլային հանդիպումը, որը հետագայում կոչվեց ֆուտբոլային դիվանագիտություն ու այդպես էլ ընթացք չստացավ: Սակայն կարևոր էր, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման այս փուլում նախաձեռնողը հայկական կողմն էր, ինչը հույս էր տալիս ենթադրել, որ Հայաստանի իշխանությունների վերին էշելոններում վերջապես հասկացել են, որ Թուրքիայի հետ բնականոն հարաբերությունների հաստատումն ու սահմանների բացումը նախ և առաջ բխում էր մեր ժողովրդի կենսական շահերից: Շատ ավելի բարդ է հարաբերությունների ներկայիս փուլը: 2008թ. ՀՀ Նախագահի նախաձեռնությամբ սկսվեց հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման նոր փուլ, որի արդյունքում 2009թ. հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում ՀՀ և ԹՀ ԱԳ նախարարները ստորագրեցին «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության և Թուրքիայի Հանրապետության միջև հարաբերությունների զարգացման մասին» արձանագրություններ: Միակ բանը, որ տարակուսանքի առիթ էր տալիս, դա այն էր, որ Սարգսյանը համաձայնեց ընդառաջել Ցեղասպանության ուսումնասիրության հարցով հայ և թուրք պատմաբաններից կազմված հանձնաժողովի վերաբերյալ Թուրքիայի՝այն ժամանակվա վարչապետ , իսկ այժմ արդեն նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից արված առաջարկին: Սակայն այս դեպքում ևս ստորագրված արձանագրությունները կյանքի չկոչվեցին , քանի որ Թուրքիան հրաժարվեց այն ներկայացնել պառլամենտ՝վավերացնելու համար, պատճառաբանելով, որ կանի դա միայն Ղարաբաղյան հարցի կարգավորումից հետո, այն է` հայկական կողմից Արցախը Ադրբեջանին միացվելուց հետո միայն: Հայաստանի իշխանություններին ոչինչ չէր մնում անել, քան ետ վերցնել այդ արձանագրություները, ինչի մասին և ՀՀ նախագահ սերժ Սարգսյանը խոսեց ՄԱԿ-ի ամբիոնից 2014 թվականի սեպտեմբերի 24-ին` «գրողը ծոցն ուղարկելով» արձանագրությունների վավերացումը: Այսպիսով,նորից հարաբերությունների կարգավորումը հետաձգվեց անորոշ ժամանակով:Այս ամենից հարց է ծագում, թե մի"թե հնարավոր չէր անել ավելին… Միթե հնարավոր չէր այնպես անել, որ ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին ընդառաջ ինչ-որ կերպով նշմարվեին երկու երկրների միջև գոնե սկզբնական կայուն հարաբերությունների հաստատման տեսլականը: Միգուցե հնարավոր էր, բայց գուցե կրկնվենք, եթե Թուրքիայի վարքագիծը այս հարցում ինչ-որ տեղ կարելի է հասկանալ, ապա գոնե մենք պետք է գիտակցենք վերջապես, որ սոցիալական տիրույթներով Բաքուն ու Ստամբուլը արյան ծով դարձնելու «հաստատակամ» լոզունգներով մենք հարցի լուծում չենք ստանա. որքան շուտ սա ըմբռնի մեր ժողովուրդն ու քաղաքական էլիտան, այնքան ավելի հեշտ կլինի այն Հայաստանի կառուցումն ու ծաղկումը, որի մասին երազում ենք բոլորս:Նարեկ ԱդամյանOrer.am, վերլուծաբան
Кто станет депутатом? «Паст»
Очередная «шустрость» свалить на других собственные ошибки: «Паст»
Даст ли ход «папкам», или удовлетворится увольнением? «Паст»
В списке основных налогоплательщиков также есть грузоперевозчики: «Паст»
Уголовное преследование в отношении предпринимателей продолжается: «Паст»
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации
Как не разориться в Черную пятницу: 5 полезных советов
Ожидать эскалации нужно всегда: Алексей Анпилогов
Армения – лидер среди стран СНГ по дороговизне услуг заведений общепита
МИД Армении прокомментировал заявление посла США в Баку об управлении трансграничными водными ресурсами
Бельгийские политики и парламентарии направили заявление правительствам Азербайджана и Бельгии
Мы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан Фидан
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди военнослужащих
Россия впервые нанесла удар по военному объекту Украины новейшей баллистической ракетой «Орешник» с гиперзвуковой боевой частью
Дети Фонда «Музыка во имя будущего» посетили IDBank
Юнибанк первым в Армении выпустил субординированные облигации
В Армении сократят помощь для арцахских беженцев
Армянский предприниматель строит новую канатную дорогу на горной вершине Крыма
Ованес Чрагян из города Армавир стал победителем Первенства мира по универсальному бою
Примечательное предложение: физические лица могут получить грант в размере 1 миллиона, а общественные организации – в размере 3 миллионов российских рублей: «Паст»
Авантюризм кадровых движений: «Паст»
Нынешняя власть Армении - факелоносец антиармянской повестки дня: «Паст»
Палата депутатов Люксембурга потребовала от Баку немедленного освобождения незаконно заключенных лиц
Как собираются лишить эту власть возможности получить мандат в будущем? «Паст»
«В стране существует большая коррупция, во главе которой стоит Никол Пашинян»: «Паст»
Концерт к 155-летию со дня рождения Комитаса прошел в Краснодарской филармонии им. Пономаренко
НС Армении ратифицировал соглашение о свободной торговле между ЕАЭС и Ираном
Арпине Саркисян будет назначена главой МВД РА
ЕС направит в Грузию "политическую миссию"
Компания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городах
ЧЕ: Результаты армянских шахматистов
Программа «Здоровая Евразия» вызвала большой интерес на MedMeet 2024
Азербайджанцы стали настоящей головной болью в России։ «Паст»
Принесет ли Армении какую-либо пользу членство в Римском статуте? «Паст»
Эксклюзивная платформа для сферы туризма: «Паст»
Скажешь, чтобы и он написал заявление: «Вотсапские увольнения» будут продолжительными: «Паст»
Находясь ниже плинтуса говорят о «плинтусном» рейтинге: «Паст»
Компания Ucom запустила сеть 5G в еще 11 городах
Компания UPay присоединилась к инфраструктуре Open QR компании Idram
Бесплатная карта Mastercard и 10% idcoin за безналичные покупки. IDBank
В Ереване подведены итоги 19-й ежегодной Международной олимпиады по микроэлектронике
Университет «Евразия» объявил набор студентов 
Навстречу мечте: эксклюзивное предложение фонда «Музыка во имя будущего» для музыкантов и преподавателей
Генеральный директор компании Ucom Ральф Йрикян принял участие в ежегодном технологическом саммите Silicon Mountains
Экономим вместе. IDBank и Idram
АНО «Евразия» организовала поэтический вечер «Чаренц и Горький. Литературные судьбы»
Технологический саммит Silicon Mountains пройдет при поддержке Ucom
Образовательная поездка в Дубай: эксклюзивное предложение Фонда «Музыка во имя будущего»
Эвокабанк стал первым банком, присоединившимся к открытой QR-инфраструктуре Idram
АНО «Евразия» стала первой международной командой на чемпионате по колке дров в Беларуси 
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Армению в финале мирового конкурса представит красавица и умница Ирина Захарова.
Важные процессы вокруг Диаспоры: генерал-майор Аршак Карапетян раскрывает скобки
Какова единственная формула счастья армянского народа? Арман Варданян (видео)
Компания UPay присоединилась к инфраструктуре Open QR компании Idram1
Армянские борцы завоевали одну серебряную и две бронзовые медали на Чемпионате мира по борьбе среди ...2
Кто станет депутатом? «Паст»3
Бесплатная карта Mastercard и 10% idcoin за безналичные покупки. IDBank4
Мы призываем Азербайджан и Армению не упустить эту историческую возможность: Хакан Фидан5