Վերջին օրերին սահմանային լարվածությունը բոլորիս ստիպեց մտածել, որ այս փխրուն խաղաղությունն ամեն վայրկյան կարող է վերափոխվել պատերազմի: Գաղտնիք չէ սակայն, որ պատերազմը չի սահմանափակվում միայն ռազմաճակատով: Առաջնագծի հաղթանակների համար անհրաժեշտ է ունենալ հզոր թիկունքային ապահովում՝ կանոնակարգված, ապահով ու անվտանգ տնտեսություն: Այս տեսանկյունից համաշխարհային առաջատար մասնագետների կողմից գործածության մեջ է դրվել «տնտեսական անվտանգություն» հասկացությունը, որն իրենից ներկայացնում է տնտեսության՝ վտանգներին և սպառնալիքներին դիմակայելու կարողությունը: Երբ անդրադառնում ենք մերօրյա իրականությանը, հարց է առաջանում, թե որքանո՞վ մեր տնտեսությունը կդիմանա հավանական պատերազմինվ է բարձր մեր երկրի տնտեսական անվտանգության մակարդակը, և հավանական պատերազմի պայմաններում որքանո՞վ այն ի զորու կլինի դիմակայել հավանական վտանգներին ու սպառնալիքներին:
Խնդիրը պետք է դիտարկել մի քանի առանցքային ենթաճյուղերով.1.Տրանսպորտային
Այս ենթաճյուղը առավել մեծ կարևորություն ունի հատկապես ապրանքների ներկրման և արտահանման հարցում, քանի որ արտաքին առևտրաշրջանառությունը հիմնականում իրականացվում է ցամաքային միջոցներով (ավտոմոբիլ և երկաթողի): ՀՀ-ն չունի ելք դեպի ծով, ինչպես նաև փակ են սահմանները արևելյան և արևմտյան հարևանների հետ: Արդյունքում՝ Հայաստան մտնող և դուրս եկող ճանապարհներն ընդամենը 3-ն են՝ Բագրատաշեն, Մեղրի, Բավրա: Այստեղ ուշադրության է արժանի նաև այն հանգամանքը, որ Բագրատաշենի և Մեղրիի անցակետերն իրենցից ներկայացնում են գետանցումներ կամրջի միջոցով, իսկ կամուրջները ռազմական տեսանկյունից բավականին խոցելի են (նման նախադեպեր եղել են նաև 1990-ականների սկզբին՝ Արցախյան պատերազմի տարիներին): Այսպիսով՝ հակառակորդի հավանական ակտիվության արդյունքում հնարավոր է մենք զրկվենք ցամաքային 3 ճանապարհներից 2-ից, ինչը նախ կսահմանափակի Իրանի տարածքով ներմուծումը կամ արտահանումը, իսկ Վրաստանի մասով կմնա միայն մեկ ճանապարհ:
2.Վառելիքաէներգետիկ
Այս ոլորտը մշտապես եղել է մեզ համար խոցելի, դա պայմանավորված է մեր երկրի տարածքում վառելիքային ռեսուրսների բացակայությամբ, ինչի արդյունքում էլ մենք պարտավորված ենք լինում այդ ամենը ներմուծել: Հավանական պատերազմական իրավիճակում սա լուրջ խնդիր կարող է դառնալ: Նախ այն պատճառով, որ այդ պարագայում կավելանա վառելիքի նկատմամբ եղած ռազմական պահանջարկը, բացի դրանից, արդեն նախորդ՝ տրանսպորտային, ենթաճյուղի խնդիրներով պայմանավորված, կկրճատվի ներմուծումը: Սրա արդյունքում կարող է առաջանալ վառելիքային պակասուրդ, որը կհանգեցնի մի շարք բացասական հետևանքների: Այս ամենը վերաբերում է ոչ միայն բենզինին և դիզվառելիքին, այլև գազի ներկրմանը, որովհետև խողովակաշարը ևս հանդիսանում է տրանսպորտային միջոց, և հակառակորդի համար այն առավել քան հեշտ է խոցել:
Խոցելի է նաև էներգետիկ համակարգը: Հայաստանում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մեծ մասը՝ ավելի քան 60%-ը, արտադրվում է ջերմային էլեկտրակայաններում, որոնք աշխատում են բնական գազի հումքի վրա, ուստի գազի մատակարարման խաթարումը կհանգեցնի նաև այս համակարգի ֆիասկոին: Սրա ականատեսը մենք եղել ենք նախորդ պատերազմի ժամանակ, ինչի արդյունքում ողջ երկիրն իսկական վառելիքաէներգետիկ ճգնաժամ էր ապրում:
3.Պարենային
Այս ոլորտի առանցքային կարևորությունը երկրի ներուսում պարենային ապահովվածություն ստեղծելն է: Խնդիրն այն է, որ հացահատիկի արտադրությունը բավականին քիչ է մեր երկրում, և մենք այն հիմանկանում ներմուծում ենք դրսից (Ռուսատան, Կանադա և այլն): Այս ամենն էքստրեմալ պայմաններում բավականին լուրջ խնդրի կարող է հանգեցնել, ուստի նպատակահարմար է, որ ստեղծվի պարենային բազա, որտեղ պահեստավորված կլինի հացահատիկ՝ գոնե գալիք մեկ տարվա կտրվածքով սպասվելիք պահանջարկը բավարարարելու համար:
Պարենայինի մյուս ենթաբաժինը` սննդամթերքի արտադրությունն է, որը մեր երկրում գտնվում է բարձր մակարդակի վրա: Սննդամթերքի գրեթե բոլոր տեսակներն էլ մեր երկրում արտադրվում են, և հիմնականում դրանք չեն զիջում իրենց արտասահմանյան անալոգներին: Ուստի այս տեսանկյունից միակ խնդիրը դարձյալ ներկրվող հումքի հավանական պակասն է, որի համար, ինպես արդեն նշեցինք, պետք է ստեղծվեն համապատասխան պաշարներ:
4. Արագ վերափոխվելու կարողություն
Տարբեր պատերազմների փորձը ցույց է տվել, որ տնտեսությունն առավել մեծ նպաստն է բերում պատերազմին, երբ այն կարողանում է արագորեն վերափոխվել: Այսինքն՝ նախկինում ծավալած իր գործունեությունը վերափոխել և սկսել սպասարկել ռազմաճակատի պահանջարկը (օրինակ՝ հագուստի ֆաբրիկան սկսում է զրահաբաճկոններ կամ զինվորական այլ պարագաներ պատրաստել և այլն): Այս տեսանկյունից, հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ մեր երկրում առակա է բարձր որակավորում ունեցող մասնագետների լայն շրջանակ, մի շարք դրական վերափոխումներ սպասելի են, սակայն հիմնական խնդիրը կայանում է նրանում, որ թերզարգացած է արդյունաբերական համալիրը, իսկ զարգացվածության նման ցածր մակարդակում վերափոխման մասին խոսելն ուղղակի անիմաստ է:
5. Ֆինանսական
Պատերազմական իրավիճակին տնտեսապես դիմակայելու վերջին գործոնը ֆինանսական կայունությունն է: Սա հիմանականում վերաբերում է նյութական ապահովվածությանը և միջազգային ֆինանսական պահուստներին, որոնք ցույց են տալիս, թե ունեցած միջոցները, նվազագույնը որքան կարող են բավականացնել: Այս տեսանկյունից մենք գտնվում ենք բավականին ապահով իրավիճակում, քանզի Հայաստանի միջազգային պահուստներն ըստ համաշխարհային բանկի նորմատիվների` բավական են մեկ տարվա համար:
Այսպիսով, եթե փորձենք ընդհանրացնել վերոնշյալ հանգամանքները, պետք է փաստենք, որ ՀՀ տնտեսությունը թեև շատ տեղերում խոցելի է, որը հիմնականում պայմանավորված է տնտեսաաշխարհագրական հանգամանքներով ու արդյունաբերության թերզարգացվածությամբ, այնուհանդերձ, այն գտնվում է անվտանգության բավարար մակարդակում և առկա ռեսուրսների ճիշտ մոբիլիզացման, օպտիմալ կառվարման և միասնական ջանքերի արդյունքում ի զորու կլինի դիմագրավել առկա սպառնալիքներին:
Ասվածին մնում է հավելել միայն այն, որ վերը նշված պայմանների միայն մի մասն է կարևոր համակարգի համար: Թեև այս գործոններն ունեն մեծ կարևորություն, սակայն չեն կարող լինել խիստ պարտադիր, քանի որ, ինչպես ցույց տվեց Արցախյան պատերազմի փորձը, եթե կա հաղթական նպատակ, ապա տնտեսական խնդիրները միշտ էլ կարելի է լուծել….
Հայկ Բեջանյան,
Orer.am, վերլուծաբան
Никол Пашинян - обвиняемый: какие решения в отношении него принял Трибунал Национальной Гордости? «Паст»
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости: «Паст»
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
27-28 сентября состоялась международная конференция «Mining Armenia», объединившая ведущих спикеров отрасли
Idram Junior и Koreez подвели итоги конкурса финансового образования Junius
Денежные переводы UBPay стали доступны в мобильном приложении Юнибанка
Вместо того, чтобы Армения требовала,Азербайджан все еще поднимает вопрос о компенсации
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные органы арестовали их и заключили под стражу»: «Паст»
Были, есть и будем: в Ереванском филиале РЭУ им. Г.В. Плеханова состоялось мероприятие памяти павших воинов 44-дневной войны
Конкурс «С любовью к учителю!»
Комфортные путешествия с премиальными картами IDBank
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
Ответственность за сдачу земель возложили на военных։ Карапетян
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
Система UBPay присоединилась к международной ассоциации IAMTN
США продолжает превращать Армению в центр столкновения крупных геополитических игроков.
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
У власти нет полномочий изменить границы: Карапетян
Ни власти РА, ни Национальное собрание не имеют полномочий на делимитацию границы, народ не дал им этого права: Аршак Карапетян
Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян
Зерно, удобрения и топливо: АНО «Евразия» окажет гумпомощь аграриям Гагаузии
«У лающей собаки нет зубов, чтобы кусаться»: «Гражданский договор» снова демонстрирует свои страхи
Ваагн Хачатурян присвоил воинское звание генерал-майора начальнику Ереванского городского управления СНБ Размику Микаеляну
Мы ответственны за судьбу армянства перед будущими поколениями: Послание Аршака Карапетяна по случаю Дня Независимости
«Ухудшение отношений с ЕАЭС может иметь цепные и катастрофические последствия для Республики Армения» - Аршак Карапетян
По следам скандальных записей
В Армении отметили День астрономии 
Поправки в Конституции должны быть направлены не на отказ от исторической правды, а на сохранение государственности и территориальной целостности: Аршак Карапетян
«Паст». Никол Пашинян в своем «репертуаре». Кто бросит ему спасательный круг?
От армянского варенья до казахского шоколада: первый сетевой магазин «Евразия» открыли в Москве
Основные функции армянской диаспоры на современном этапе и необходимость принятия государственной концепции по отношению к Диаспоре
Всё тайное рано или поздно становится явным
Старый Ереван: Новый филиал IDBank-а в эксклюзивном формате
Сколько снарядов нужно купить, чтобы эти Индийские артиллерийские средства дали результат? Аршак Карапетян
Еще одна солнечная электростанция компании Ucom и SunChild установлена в поселке Чакатен
«Подарок» власти Аршаку Карапетяну
Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян
АНО «Евразия» открывает первый сетевой магазин-кафе, в котором будет представлена также продукция из Армении
ВИДЕО։ Диаспора имеет серьзный потнциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Диаспора имеет серьезный потенциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Ucom и Impact Hub Yerevan дали старт программе Ucom Fellowship
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Важно сосредоточиться на национальных интересах, то есть положить конец изменению внешних приоритетов: Аршак Карапетян
Активисты АНО «Евразия» поднялись на вершину Арарата
Арцаху должен быть возвращен его исторический статус, и власти Азербайджана не смогут отменить это: Аршак Карапетян
«Паст». Кому выгодно выбрасывать подобную «информацию» в поле?
Армению ждут трудные времена: Аршак Карапетян
Диаспору необходимо вовлекать в дела управления государством։ Карапетян
Ucom будет сотрудничать с самой престижной конференцией в отрасли консалтинга — Международной конференцией CMC
Nokia и Team Telecom Armenia открывают доступ к услугам по технологии 25G PON по всей Армении 
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Армению в финале мирового конкурса представит красавица и умница Ирина Захарова.
Важные процессы вокруг Диаспоры: генерал-майор Аршак Карапетян раскрывает скобки
Какова единственная формула счастья армянского народа? Арман Варданян (видео)
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные ор...1
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
2
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
3
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости:...4
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
5