Իրավիճակը վերահսկելի է. «մեդիա կռիվների», «համացանցի օրենքի» ու տեղեկատվական պատերազմի մասին. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Երբ սահմանին լարվում է իրավիճակը, գաղտնիք չէ, որ այն իր արտացոլումն է ունենում նաև տեղեկատվական հակամարտության առումով, թեպետ նույնիսկ սառեցված հակամարտությունների պարագայում տեղեկատվական պատերազմը փաստացի անընդհատ է: «Ռազմինֆո» մասնագիտացված կայքի համակարգող Կարեն Վրթանեսյանի հետ զրույցում խոսել ենք այս տիրույթում առկա իրավիճակի, հաքերային հարձակումների, ինչպես նաև ադրբեջանական ապատեղեկատվություններից, մանիպուլ յացիաներից խուսափելու հիմնական կետերի մասին:
Կարեն Վրթանեսյանը նախ շեշտեց՝ առհասարակ նման սրացումներ մեկ-երկու տարին մեկ տարբեր հատվածներում լինում են. «Այս անգամ տեղեկատվական դաշտում թեմայի ուռճացումը սկսեց հենց Ադրբեջանը:
Հատկապես սկզբնական փուլում թե՛ միջազգային, թե՛ մանավանդ ռուսալեզու լրատվամիջոցներում դոմինանտն ադրբեջանական լուրերն էին: Իսկ հայկական կողմի մեկնաբանությունները որոշ դեպքերում անգամ չկային:
Հայկական կարծիքն ավելի ուշ սկսեց տեղ հասնել: Ավելի վաղ նաև ապատեղեկատվություն տարածվեց, թե հայկական կողմից հինգ զոհ կա՝ հինգ վիրավորը դարձավ հինգ զոհ, և ռուսական մի քանի լրատվամիջոցներից այդ ապատեղեկատվությունը տարածվեց այլ լրատվամիջոցներով»:
Անդրադառնալով նաև սոցցանցային տիրույթին և իրավիճակը համեմատելով 2016 թ. ապրիլ յան պատերազմի օրերի հետ՝ Կ. Վրթանեսյանը նշեց.
«2016 թ. ապրիլ յան, այսպես ասենք, մեդիա կռիվների հետ և՛ նմանություններ, և՛ տարբերություններ կային: Առաջին տարբերությունն այն է, որ գործողությունների մասշտաբը լրիվ այլ է: Երկրորդ տարբերությունն այն է, որ թեպետ 2016 թ.-ին էլի Ադրբեջանն էր նախահարձակ, բայց տեղեկատվական դաշտում առաջինը դիրքավորվեց հայկական կողմը: Առաջին օրվա առաջին կեսը միայն հայկական ինֆորմացիա էր միջազգային տեղեկատվական դաշտում:
Այս դեպքում ավելի շատ հակառակն էր: Բայց երկու դեպքում էլ ադրբեջանցիները, բնականաբար, մեղադրում էին հայկական կողմին: Երկու դեպքում էլ կեղծիքներ, ապատեղեկատվություն էին տարածում հայկական կողմի տասնյակ զոհերի, հայկական հենակետերի ոչնչացման մասին: Այդ ամենը թեպետ սուտ էր, բայց, այդուհանդերձ, դրանց մի մասը հասավ նաև միջազգային մամուլ»:
Ինչ վերաբերում է վերջին սրացման ֆոնին իրականացված հաքերային հարձակումներին, ապա, ըստ Կ. Վրթանեսյանի, այս տեսանկյունից ևս առաջինը ադրբեջանցիներն սկսեցին. «Կոտրեցին հայկական պաշտոնական կայքէջերը, այդ թվում՝ վարչապետինը, հետո հայկական կողմից էլ եղան ադրբեջանցիների տվյալների հրապարակումներ, ադրբեջանական կայքեր ևս կոտրվեցին»:
Իսկ թե նման իրավիճակում ինչ պետք է հաշվի առնել՝ նաև ադրբեջանական մանիպուլ յացիաներից, կեղծ լուրերից խուսափելու իմաստով, մեր զրուցակիցը նկատեց.
«Այսպիսի իրավիճակում, երբ մարդիկ հուզական վիճակում են գտնվում, անընդհատ իրազեկվելու կարիք ունեն, լուրերի են սպասում, ցանկացած սենսացիոն լուր՝ կապ չունի՝ ճիշտ, թե սուտ, շատ արագ, հրդեհի արագությամբ տարածվում է: Այսպես ասած, սա համացանցի օրենք է:
Մարդիկ փորձում են ինչ-որ ձևով մասնակցել իրադարձություններին՝ կիսելով, տեղեկացնելով, շատ հաճախ տարածելով նաև կեղծիքներ, բամբասանքներ, ապատեղեկատվություն: Առհասարակ որևէ կոնֆլիկտի ժամանակ նման իրավիճակներից լիովին խուսափելն անհնար է»:
Թեպետ չափազանց բարդ է, բայց, ըստ մեր զրուցակցի, հնարավորություն կա իրավիճակը վերահսկելի դարձնել: Խոսքը հանրության մեջ վստահություն ունեցող մարդկանց, մասնագետների խոսքերն են, որոնք կարող են զերծ պահել այս տիրույթում հնարավոր անցանկալի զարգացումներից: Կ. Վրթանեսյանի դիտարկմամբ, շատ կարևոր է, որ նման դեպքերում այդ մարդիկ իրենց խոսքը ասեն, ինչի օրինակները նաև այս օրերին տեսանք:
«Կարևոր է նաև, որ պաշտոնական աղբյուրները նման իրավիճակներում արագ ու ստուգված տեղեկություններ տան: Եվ, մեծ հաշվով, ՊՆ-ն ստուգված և արագ տեղեկություններ է տալիս: Այս պահի դրությամբ չեն եղել այնպիսի դեպքեր, որ ադրբեջանական ապատեղեկատվությունը շատ ուժեղ տարածվի: Մարդիկ ինչ-որ տեսանյութեր էին տեսնում, որոնց մի մասն իրական էր, մի մասը կեղծ էր: Թեպետ տարածում էին, բայց նաև հարցնում՝ ճիշտ է, թե ոչ, ուզում ենք իմանալ: Սա նշանակում է, որ այդ առումով, կարծես, որոշ գործիչներ, ակտիվիստներ հասցրեցին աշխատել, ու իրավիճակը վերահսկելի է:
Սա ավելի շատ հանրային աշխատանք էր, որն ստացվեց»,-ընդգծեց նա: Ամփոփելով՝ Կարեն Վրթանեսյանը շեշտեց, որ տեղեկատվական դաշտում առկա դիմակայությունը ռազմական գործողություններից տարբերվում է նրանով, որ այս տիրույթում խրամատներ չկան, և ամեն ինչ շատ փոփոխական է:
Պետք է պարզապես հիշել, որ նման իրավիճակներում կարևոր է արագ կողմնորոշվելը, րոպեների ընթացքում ճիշտ որոշումներ կայացնելը, դաշտում դիրքավորվելը, որ առաջինը ոչ թե հակառակորդի տեղեկությունները հասնեն, ոչ թե հակառակարդի տեղեկությունները լցնեն ճգնաժամային իրավիճակներում առաջացող ինֆորմացիոն վակուումը, այլ հենց քո տեսակետը, դիրքորոշումը հասնի լսարաններին»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
