«Ոչ ոք չի կարողանում այդ բացը լրացնել». Վարդան Պողոսյանը զոհվել է հոկտեմբերի 2-ին «Բոգոլի» կոչվող բարձունքում․ «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Երեք քույրերի կրտսեր եղբայրն է Վարդանը: Նրա մասին զրուցել ենք կնոջ՝ Աննայի հետ: «Ծնունդով ես էլ եմ Վարդենիսից, ինչպես և Վարդանը, բայց երկար ժամանակ էր, ինչ քաղաքում էինք բնակվում: Այնպես ստացվեց, որ ամռանը եկել էի պապիկիս տուն, իրենք էլ հարևաններ էին: Ծանոթացանք, սիրահարվեցինք, ընտանիք կազմեցինք»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Աննան:
Վարդանի և Աննայի ընտանիքում երեք աղջիկ է ծնվում: «Մեր մեծ աղջկա ծնունդից մի քանի տարի անց ծնվեցին մեր զույգ աղջիկները: Շատ էր հպարտանում նրանցով, ամեն տեղ ասում էր՝ զույգ աղջիկ եմ ունեցել: Նվիրված հայրիկ էր, չափից դուրս ուշադիր ու հոգատար ամուսին: Բարի ու կամեցող էր Վարդանը, անասելի աշխատասեր: Երբ ինչ-որ առիթի պիտի մասնակցեր, պարտադիր իր զինվորական հագուստն էր հագնում, այն շատ էր սիրում, հպարտանում էր իր ծառայությամբ»,-նշում է մեր զրուցակիցը:
Վարդանի ժամկետային զինծառայությունը 2005-2007 թթ. անցել է Արցախի Հանրապետությունում՝ Հադրութում: 2014 թ.-ին պայմանագրային զինծառայության է անցել ՀՀ ԶՈւ սահմանապահ զորքերում, ծառայել է Վարդենիսի տարածաշրջանի զորամասերում, Աննայի խոսքով՝ Արտանիշում, Կարճաղբյուրում, Զոդում: Վարդանը մասնակցել է Քառօրյա պատերազմին, ստացել է ենթասպայի կոչում, արժանացել է պատվոգրերի: «Նախքան ծառայության անցնելը, իրեն ասում էի՝ արի տեղափոխվենք Երևան, այնտեղ գործ գտնելն ավելի հեշտ կլինի, բայց չէր համաձայնում՝ ես իմ գյուղն ու տունը չեմ թողնի: Այդպես էլ արեց, անցավ պայմանագրային զինծառայության, սկզբում 15 օրով դիրքեր էր բարձրանում: Երբ տեղափոխվեց Զոդ, արդեն ամեն երեկո վերադառնում էր տուն: Մի տեսակ ավելի հանգիստ էինք, որ տանն է գիշերում: Նա զորամասի հրետանային դիվիզիոնի տեխնիկն էր»:
Տեղափոխվում ենք պատերազմի օրեր: «Վարդանը մեկ ամսով գնացել էր դասերի՝ Արմավիր, վերադառնալուց հետո պետք է սերժանտի կոչում ստանար: Սեպտեմբերի 26-ի ժամը 11-12-ի կողմերը տղաներին հետ բերեցին Վարդենիս, բայց դեռ պատերազմի մասին խոսք չկար: Այդ գիշերը տանը քնեց, առավոտյան արդեն լսեցինք, որ Վարդենիսում խառը վիճակ է: Իրեն չէին կանչել, բայց գնաց՝ իմ վաշտը հիմա զորամասում է, ես ո՞նց չգնամ: Իհարկե, համոզում էինք իրեն, որ չգնա՝ դու մի ամիս տանը չես եղել, գոնե թող կանչեն, հետո գնա: Չհամաձայնեց՝ ես ազգի դավաճան չեմ: Շորերը հագավ ու գնաց, մեզ չլսեց, անգամ մեծ աղջկաս մնալու խնդրանքը մերժեց: Ինձ էլ ասաց՝ երեխեքին վերցրու ու գնա Երևան՝ ձերոնց տուն: Իրենից խոստում պահանջեցի՝ ամեն երկու ժամը մեկ պիտի զանգես, թեկուզ մեկ րոպե ձայնդ լսեմ, որ իմանանք՝ քո հետ ամեն ինչ նորմալ է: Երդվեց զանգել: Մի քանի օր քաղաքում էինք, հոկտեմբերի 1-ին արթնացա, սկեսուրիս ասացի՝ մա՛մ, սիրտս այնքան վատ է, արի գնանք գյուղ, բայց Վարդանին չասենք: Սկեսուրս էլ պատմեց՝ վատ երազ եմ տեսել:
Հասցրեցինք Վարդանի հետ խոսել, այդ ժամանակ Զոդում էր, մի երկու րոպե զրույցից հետո խոսքի մեջ ասաց՝ մեզ տարան վերև: Հարս ու սկեսուր մեր երեխաների հետ ճանապարհ ընկանք տուն: Տրանսպորտի մեջ էինք, նորից Վարդանը զանգեց, իրեն խաբել չէի կարող, ասացի, որ վերադառնում ենք տուն: Բարկացավ՝ լավ, գոնե գնացեք քրոջս տուն: Այդ օրը նաև մեր աղջիկների հետ խոսեց»: Նույն օրը երեկոյան Վարդանը նորից զանգում է Աննային՝ երկնքում ինչ-որ բան է երևում, ուղղությունը Վարդենիսի կողմն է, տանից դուրս չգաք: «Գիշերն անօդաչուն հարվածեց մի վայրի, որը մեզ մոտ չէր, բայց կրակը, բոցը տեսնում էինք: Առավոտյան զանգեց՝ հո չե՞ք վախեցել: Խոսեցինք, անջատեց, ժամը 8-ին զանգեց՝ երեխեքն արթո՞ւն ես, ասացի չէ, արթնացնե՞մ: «Չէ, ժամը 11-ի կողմերը կզանգեմ»: Ժամը 11-ը մեզ համար չեկավ: Այնքան եմ փոշմանել, որ աղջիկներիս քնից չհանեցի: Երբ իր խոստացած ժամին չզանգեց, սկսեցի անհանգստանալ: Մի քանի ժամ հետո զանգեցի իր հրամանատարին, մի քանի անգամ անջատեց, այլ համարով զանգեցի, ձայնս լսեց ու անջատեց:
Այնքան մարդիկ էին ինձ զանգում, անգամ զարմանում էի, իսկ տալս հանգստացնում էր՝ մարդիկ անհանգստանում են: Կարողացա իր հրամանատարի հետ կապվել, ասաց, որ Վարդանը հացի է գնացել: Բայց լարված էի, չէի հանգստանում»: Րոպեներ անց Աննային ասում են, որ ամուսինը ծանր վիրավորվել է, Աննայի՝ հարազատներին ուղղված հեռախոսազանգերն անպատասխան են մնում, ինչը նրա սրտում այլ կասկած է ծնում: Աննան հասնում է տուն և մեքենայից ոտքը դուրս դնելուց անմիջապես հասկանում է՝ Վարդանն էլ չկա… Աննան չի կարողանում ամուսնուն վերջին հրաժեշտը տալ, նրա դեմքը տեսնել, բայց գիտի, որ նա է եղել, ստացած վնասվածքը նրա մարմինն անասելի վնասած է եղել: Հետո Աննային հասնում են ամուսնու հեռախոսը, ժամացույցը, ամուսնական մատանին: «Կասկածներ ունեի, որ գուցե Վարդանը չէր, միգուցե դա նաև իմ հույսն էր, որ նա ողջ է: Բայց հրամանատարն ու զինակից ընկերներն իմ կասկածները փարատեցին»:
Վարդան Պողոսյանը զոհվել է հոկտեմբերի 2-ին՝ Քարվաճառի սահմանային Եղեգնուտ գյուղի հարակից «Բոգոլի» կոչվող բարձունքում՝ հակառակորդի դեմ մղվող հրետանային անհավասար մարտում՝ հրանոթի կրակակետի հենց դիմաց՝ արկի պայթյունից: Վարդանի ֆիզիկական բացակայության օրերին, որոնք Աննային դարեր են թվում, նա սփոփանք է գտնում իր երեխաների մեջ, հոգին բուժում է կիրակնօրյա պատարագներին մասնակցելով, չնայած կար ժամանակ, երբ «նեղացել» էր Աստծուց: Իսկ ո՞ր մեկս հարց չէր տալիս Աստծուն՝ ինչո՞ւ այսպես ստացվեց: «Վարդանը երազներով ինձ ասում է՝ ինչ անեմ կամ ինչն եմ սխալ անում, ինձ ուղղություն է տալիս: Օրինակ՝ գումար կար հավաքված, մտածում էի, որ դա պետք է ինչ-որ նպատակի ծառայի: Որոշեցի բնակարան գնել Երևանում, մեծ աղջիկս շատ լավ է սովորում, հրաշալի ընդունակություններ ունի, մտածեցի՝ երբ տեղափոխվի Երևան սովորելու, թող սեփական տանը ապրի, որևէ մեկին նեղություն չտա: Երազիս եկավ Վարդանը, ասաց՝ ինչ որոշել ես անել, արա՛, ճիշտ ես մտածել, մեր զույգ աղջիկներից մեկը՝ Միլենան, տան կարիք է ունենալու: Այդ բնակարանի հարցն այնքան հեշտությամբ ստացվեց, գնեցինք, և երբ աղջիկս չափահաս դառնա, տունն իրեն կնվիրեմ»:
Վարդանի ընտանիքում տան անդամներն իրար ուժ են տալիս կյանքը շարունակելու: «Հիմա մեր ընտանիքում բոլորս իրար ուժ ենք տալիս: Ես խոստացել եմ, որ Վարդանի ծնողներին միայնակ չեմ թողնելու: Երբ տուն եմ մտնում, ինձ ասում են՝ «Վա՛րդ ջան, եկա՞ր»: Ինձ Վարդանի անունով են դիմում, ինձ հիմա և՛ Վարդանի տեղն են սիրում, և՛ որպես նրա կես: Այդ սերն ու հարգանքն ուրանալ չեմ կարող: Դա ամենակարևորն է, ամենաարժեքավորը: Հիմա ամեն ինչ անում եմ, որ իմ երեխաներն անհոգ ապրեն, ոչ մի բանից հետ չմնան: Վատառողջ էի, ինձ լավ չէի զգում, ասում էին, որ նյարդերից է: Վարդանը հայտնվեց երազիս՝ քեզ պառկած չտեսնեմ, իմ երեխեքի հույսը դու ես: Ես երեք ամիս է, ինչ դեղ չեմ խմում, անգամ հարազատներս են զարմանում: Կարծես Վարդանը գար ու ինձ ուժ տար:
Հիմա էլ չի գալիս երազներիս, խնդրում եմ, աղաչում, որ գա, մի բան ասի, բայց էլ չի գալիս: Երևի դեռ ասելիք չունի: Երբ ունենա, նորից կգա երազիս: Աշխատում եմ չլացել երեխաների մոտ, մեր ծնողների, ընտանիքի անդամների մոտ: Իմ արցունքներից բոլորը նեղվում են, ասում են՝ մեր հույսն ու հավատը դու ես, մի՛ թուլացիր:Արմավիրում արված մի ձայնագրություն կա, որի մեջ իր ձայնն էլ է լսվում: Ուղարկեց ինձ, ասաց՝ տե՛ս, թե մեր դասերն ինչպես են անցնում: Ամեն գիշեր, երբ տան բոլոր անդամները քնում են, միացնում եմ ձայնագրությունը, վերհիշում իր ձայնը ու քնում եմ, առավոտյան արթնանում եմ: Ներսումս ինչ-որ կիսատ բան է մնացել, ոչ ոք չի կարողանում այդ բացը լրացնել՝ ո՛չ երեխան, ո՛չ մեկ ուրիշը: Ուղղակի երեխաներն ուժ են տալիս, որ ապրեմ»:
Հ. Գ. - Վարդան Պողոսյանը ՀՀ նախագահի հրամանագրով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Հուղարկավորված է Վարդենիսի գերեզմանատանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
