Հարեւանների միջեւ առաջացած կոնֆլիկնտները, որոնք սովորաբար լուծվում են նեղ անձնական հարթության մեջ, ՀՀ քաղաքացիական օրենգրքում հարևանային իրավունքի ինստիտուտի ներդրման դեպքում հնարավոր կլինի կարգավորել իրավական տեսանկյունից: Հարեւանային իրավունքի եւ կանխարգելիչ հայցի վերաբերյալ, Orer.am-ը զրուցեց ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհրդի անդամ, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարեն Սարդարյանի հետ.
- Ներկայացրեք, խնդրում եմ, թե ի՞նչ է իրենից ներկայացնում հարևանային իրավունքն առհասարակ և կա՞ արդյոք օրենսդրական փոփոխությունների անհրաժեշտություն:
- Հայկական օրենսդրությանը ծանոթ չեն «հարևանային իրավունք», «հարևան» և «հարևանային հարաբերություններ» հասկացությունները:
Մեր կողմից հանրության քննարկման է առաջադրվում «հարևանային իրավունքի» հետևյալ հեղինակային սահմանումը.
«Հարևանային իրավունքը դա իրավունքի ինստիտուտ է, որը կարգավորում է հարևան հողատարածքների, բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների կամ այլ կառույցների նկատմամբ իրային իրավունքներ ունեցող և (կամ) օրինական հիմքերով բնակվող անձանց միջև ծագած հարաբերությունները»։
Իրավունքի այս ինստիտուտը հայտնի է դեռ Հին Հռոմի ժամանակաշրջանից, և այսօր էլ տեղ է գտել մի շարք երկրների օրենսդրության մեջ` Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Կանադայի, Թուրքմենստանի, Վրաստանի: Հարևանային իրավունքի ինստիտուտի ներդնումը նախատեսվում է նաև Ռուսաստանում:
Նշված բոլոր երկրներում հարևանային հարաբերությունները կարգավորվում են հետևյալ երեք կարևորագայուն սկզբունքներով` բարեխղճության, ողջամտության եւ հարևանների իրավահավասարության: Հիշյալ սկզբունքների հիման վրա մեր կողմից կառուցվել է համապատասխան կոնցեպցիա, և աշխատանքային խմբի հավանությունը ստանալու դեպքում կմշակվի նաև օրինագիծը:
Հարևանային իրավահարաբերություններն ունեն առավելագույնս լայն տարածվածություն, դրա մեջ ներգրավված է ամբողջ հասարակությունը, քանի որ բոլորս էլ հարևան ունենք և հանդիսանում ենք ինչ-որ մեկի հարևանը:
Այդ իսկ պատճառով կարծում ենք, որ քաղաքացիական օրենսդրության փոփոխության այս առաջարկը պետք է մանրամասն լուսաբանվի ԶԼՄ-ների միջոցով և ստանա լայն քննարկումներ հասարակության տարբեր խավերում:
Հարևանային հարաբերություններից ծագող վեճերն այսօր ՀՀ-ում գործող օրենսդրությամբ կամ չեն կարգավորվում, կամ կարգավորվում են ընդհանուր բնույթի նորմերով, որոնք հաշվի չեն առնում այդ հարաբերությունների առանձնահատկությունները:
Օրինակ, «Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի համաձայն` շենքը կրող կառուցվածքները, շենքի միջհարկային ծածկերը, նկուղները, մուտքերը, աստիճանները, վերելակները և այլն հանդիսանում են բազմաբնակարան շենքի շինությունների սեփականատերերի ընդհանուր սեփականության սեփականություն:
Ընդհանուր սեփականությունը կարգավորող նորմեր է պարունակում ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 12-րդ գլուխը, որի համաձայն ընդհանուր սեփականության սեփականատերերն իրավունք ունեն բաժանել այդ գույքը, դրանից առանձնացնել իրենց բաժինները, մյուսներից պահանջել վճարելու իր բաժնի արժեքը կամ հրապարակային սակարկություններով վաճառել ընդհանուր գույքը: Մինչդեռ, բազմաբնակարան շենքի հարևանները այդ իրավունքները չեն կարող իրականացնել, քանի որ, օրինակ, վերելակի նկատմամբ նրանց ընդհանուր սեփականությունը ծագում է օրենքի ուժով, և պահպանվելու է այնքան ժամանակ, ինչքան նրանք այդ շենքում բնակարան են ունենալու: Նման օրինակները և խնդիրները բազմաթիվ են: Հենց դա է պատճառը, որ մեր առաջ խնդիր դրվեց կարգավորել հարցն ամբողջությամբ եւ քաղաքացիական օրենսդրության մեջ ներդնել հարևանային իրավունքի ինստիտուտը:
- Կարող եք ավելի մանրամասն պատմել Ձեր կողմից առաջարկվող հայցի նոր տեսակի մասին, ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում:
- Հարևանային իրավունքից ծագող վեճերը, որպես կանոն, կրում են պարբերական բնույթ, օրինակ, ընդհանուր գույքի պահպանմանն ուղղված վճարներ /աղբահանության, վերելակների սպասարկման, հողովակների վերանորգման և այլն/ կատարելուց հրաժարվելը համասեփականատերը-հերևաններից մեկի կամ մի քանիսի կողմից:
Ելնելով վերոգրյալից մեր կողմից առաջարկվում է կանխարգելիչ հայցի ներդնում քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում, որն ուղղված է լինելու անձի իրավունքներն ապագա հնարավոր խախտումներից պաշտպանելուն:
Նմանատիպ հայցատեսակները նախատեսցած են նաև այլ երկրներում: Օրինակ` գերմանական քաղաքացիական դատավարության մեջ նախատեսվում է ապագայում կատարման մասին հայց ներկայացնելու հնարավորությունը, օրինակ այն դեպքում, երբ պետք է կատարվեն պարբերաբար վճարումներ, կամ այն դեպքում, երբ անձի վարքագիծը մտավախություն է առաջացնում նրա կողմից պարտավորությունը չկատարելու մասին:
Սոսե Չանդոյան
How Not to Go Bankrupt on Black Friday: 5 Smart Shopping Tips
IDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.
Ucom’s 5G network launched in 11 new cities
UPay has joined Idram's Open QR infrastructure
A Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBank
The Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan
AraratBank Named Best Investor Relations Bank Armenia 2024
General Director of Ucom participated in Silicon Mountains technological summit
Saving together: IDBank and Idram
ARARATBANK AND SINGAPORE GFTN SIGN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING FOR DIGITAL TRANSFORMATION
Andron Participates in the Tomorrow Mobility World Congress 2024: Driving Innovation in E-Mobility
Acba bank and American Express Expand Collaboration in Armenia
The Silicon Mountains technology summit to be held with the support of Ucom
Evocabank became the first bank to join Idram’s open QR infrastructure
25% Off on RIA Money Transfers to Ukraine at AraratBank 
Yerevan to Host Unprecedented Serbian-Armenian Music Concert
AraratBank Stands with My Forest Armenia to establish Charles Aznavour Forest 
Ucom and Sunchild NGO install another solar plant in Areni
4,401,021 AMD to COAF. The November beneficiary is “Armenia Tree Project”
Go Digital or Go Home: Sergey Arakelyan
Yes to cashless! - cruises and gifts for AraratBank MC cardholders
Ucom joins Armenian Internet Governance Forum as a platinum partner
AraratBank: Five-Time Winner at AMX Awards 2024
AraratBank Initiates a Panel Discussion on AI and Leadership
Khachaturian International Youth Competition launched in China with performance by “Music for Future” Foundation’s Cellist Mari Hakobyan
Ucom Employees Participate in Forest Restoration Efforts in Vayots Dzor
Fast Shift has joined Idram's open QR infrastructure
New and modern. Arabkir branch of IDBank reopened
AraratBank: Unprecedented Consumer Loan Offer Starting from 14.5%
Ucom launches 5G network across nine Armenian cities
Learn to save. World Savings Day with Idram Junior
Another solar power plant by Ucom and SunChild NGO installed in Vardenis
Converse Bank and Kapitalbank signed a cooperation agreement at Sibos 2024
IDBank and Idram at Mantashyants Global Expo
AraratBank Introduces UBPAY: A New System for International Transfers
IDBank participated in the HR Expo-24 conference
Armenia Hosted the Consulting Event of the Year: International CMC Conference was held with Participants from 30 Countries
AraratBank Sponsors New Laboratory and Seminar at Matenadaran
Ucom, in cooperation with SunChild NGO, increases the access to drinking water in Lchavan community
The customer is always our top priority: IDBank
The October beneficiary of "The Power of a Dram" is the Children of Armenia Fund
Ameriabank’s New Offer: Draw of Investment Portfolios for AMD 2M
The International CMC Conference kicked off for the first time in Armenia, bringing together management consultants and the business community
The winners of the 2024 joint program between SIA Armenia and "The Power of One Dram" have been announced
General Director of Ucom Participated in the Annual Conference of the Institute of Internal Auditors Armenia
AraratBank Expands International Transfer Options with Golden Money System
10% idcoin with IDBank Mastercard cards
Ucom Completes Network Modernization in Gyumri and Vanadzor
Ameriabank’s Special Offer for New Mastercard Holders. 1% Cashback and Lots of Gifts
General Director of Ucom Delivers a Lecture at Leadership School
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
No international support and no organization to take real steps to prevent decades of cultural, ethnic and religious hostility towards Armenians and their heritage. Anna Kostanyan
The Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan
1
A Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBank2
UPay has joined Idram's Open QR infrastructure3
Ucom’s 5G network launched in 11 new cities
4
IDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.5