Հարեւանների միջեւ առաջացած կոնֆլիկնտները, որոնք սովորաբար լուծվում են նեղ անձնական հարթության մեջ, ՀՀ քաղաքացիական օրենգրքում հարևանային իրավունքի ինստիտուտի ներդրման դեպքում հնարավոր կլինի կարգավորել իրավական տեսանկյունից: Հարեւանային իրավունքի եւ կանխարգելիչ հայցի վերաբերյալ, Orer.am-ը զրուցեց ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհրդի անդամ, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Կարեն Սարդարյանի հետ.
- Ներկայացրեք, խնդրում եմ, թե ի՞նչ է իրենից ներկայացնում հարևանային իրավունքն առհասարակ և կա՞ արդյոք օրենսդրական փոփոխությունների անհրաժեշտություն:
- Հայկական օրենսդրությանը ծանոթ չեն «հարևանային իրավունք», «հարևան» և «հարևանային հարաբերություններ» հասկացությունները:
Մեր կողմից հանրության քննարկման է առաջադրվում «հարևանային իրավունքի» հետևյալ հեղինակային սահմանումը.
«Հարևանային իրավունքը դա իրավունքի ինստիտուտ է, որը կարգավորում է հարևան հողատարածքների, բազմաբնակարան շենքերի բնակարանների կամ այլ կառույցների նկատմամբ իրային իրավունքներ ունեցող և (կամ) օրինական հիմքերով բնակվող անձանց միջև ծագած հարաբերությունները»։
Իրավունքի այս ինստիտուտը հայտնի է դեռ Հին Հռոմի ժամանակաշրջանից, և այսօր էլ տեղ է գտել մի շարք երկրների օրենսդրության մեջ` Գերմանիայի, Ֆրանսիայի, Կանադայի, Թուրքմենստանի, Վրաստանի: Հարևանային իրավունքի ինստիտուտի ներդնումը նախատեսվում է նաև Ռուսաստանում:
Նշված բոլոր երկրներում հարևանային հարաբերությունները կարգավորվում են հետևյալ երեք կարևորագայուն սկզբունքներով` բարեխղճության, ողջամտության եւ հարևանների իրավահավասարության: Հիշյալ սկզբունքների հիման վրա մեր կողմից կառուցվել է համապատասխան կոնցեպցիա, և աշխատանքային խմբի հավանությունը ստանալու դեպքում կմշակվի նաև օրինագիծը:
Հարևանային իրավահարաբերություններն ունեն առավելագույնս լայն տարածվածություն, դրա մեջ ներգրավված է ամբողջ հասարակությունը, քանի որ բոլորս էլ հարևան ունենք և հանդիսանում ենք ինչ-որ մեկի հարևանը:
Այդ իսկ պատճառով կարծում ենք, որ քաղաքացիական օրենսդրության փոփոխության այս առաջարկը պետք է մանրամասն լուսաբանվի ԶԼՄ-ների միջոցով և ստանա լայն քննարկումներ հասարակության տարբեր խավերում:
Հարևանային հարաբերություններից ծագող վեճերն այսօր ՀՀ-ում գործող օրենսդրությամբ կամ չեն կարգավորվում, կամ կարգավորվում են ընդհանուր բնույթի նորմերով, որոնք հաշվի չեն առնում այդ հարաբերությունների առանձնահատկությունները:
Օրինակ, «Բազմաբնակարան շենքի կառավարման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի համաձայն` շենքը կրող կառուցվածքները, շենքի միջհարկային ծածկերը, նկուղները, մուտքերը, աստիճանները, վերելակները և այլն հանդիսանում են բազմաբնակարան շենքի շինությունների սեփականատերերի ընդհանուր սեփականության սեփականություն:
Ընդհանուր սեփականությունը կարգավորող նորմեր է պարունակում ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 12-րդ գլուխը, որի համաձայն ընդհանուր սեփականության սեփականատերերն իրավունք ունեն բաժանել այդ գույքը, դրանից առանձնացնել իրենց բաժինները, մյուսներից պահանջել վճարելու իր բաժնի արժեքը կամ հրապարակային սակարկություններով վաճառել ընդհանուր գույքը: Մինչդեռ, բազմաբնակարան շենքի հարևանները այդ իրավունքները չեն կարող իրականացնել, քանի որ, օրինակ, վերելակի նկատմամբ նրանց ընդհանուր սեփականությունը ծագում է օրենքի ուժով, և պահպանվելու է այնքան ժամանակ, ինչքան նրանք այդ շենքում բնակարան են ունենալու: Նման օրինակները և խնդիրները բազմաթիվ են: Հենց դա է պատճառը, որ մեր առաջ խնդիր դրվեց կարգավորել հարցն ամբողջությամբ եւ քաղաքացիական օրենսդրության մեջ ներդնել հարևանային իրավունքի ինստիտուտը:
- Կարող եք ավելի մանրամասն պատմել Ձեր կողմից առաջարկվող հայցի նոր տեսակի մասին, ի՞նչ է այն իրենից ներկայացնում:
- Հարևանային իրավունքից ծագող վեճերը, որպես կանոն, կրում են պարբերական բնույթ, օրինակ, ընդհանուր գույքի պահպանմանն ուղղված վճարներ /աղբահանության, վերելակների սպասարկման, հողովակների վերանորգման և այլն/ կատարելուց հրաժարվելը համասեփականատերը-հերևաններից մեկի կամ մի քանիսի կողմից:
Ելնելով վերոգրյալից մեր կողմից առաջարկվում է կանխարգելիչ հայցի ներդնում քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում, որն ուղղված է լինելու անձի իրավունքներն ապագա հնարավոր խախտումներից պաշտպանելուն:
Նմանատիպ հայցատեսակները նախատեսցած են նաև այլ երկրներում: Օրինակ` գերմանական քաղաքացիական դատավարության մեջ նախատեսվում է ապագայում կատարման մասին հայց ներկայացնելու հնարավորությունը, օրինակ այն դեպքում, երբ պետք է կատարվեն պարբերաբար վճարումներ, կամ այն դեպքում, երբ անձի վարքագիծը մտավախություն է առաջացնում նրա կողմից պարտավորությունը չկատարելու մասին:
Սոսե Չանդոյան
IDBank participated in the conference dedicated to the 10th anniversary of the Armenian Institute of Directors
AxelMondrian Wins Three Major International Awards for Branding, PR and Film Production in 2025
Ucom Promotes Space Engineering Education
Global Finance names AraratBank Best Sub-Custodian Bank 2025 in Armenia
AraratBank Participates in “Women’s Empowerment Principles in Armenia” Conference 
Unibank’s Perpetual Bonds Were Acquired in Nearly One Day
Acba bank and France’s Proparco to continue strengthening their long-term strategic partnership
Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia
Unibank Issues the First in Armenia Perpetual Bonds
Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia
AraratBank Joins Armenia's New Greening Initiative: 100 Hectares of New Forest within Three Years
Apply for a Unibank salary card and get a chance to win 1 000 000 AMD
Euromoney Names Ameriabank Armenia’s Best Bank for Real Estate for the Second Year in a Row
S&P Global Ratings has assigned IDBank CJSC a long-term rating of “BB-” and a short-term rating of “B” with a “stable” prospect
A Brand-New Section on Idram&IDBank
Several real and profitable offers ahead of Black Friday: IDBank and Idram
AraratBank Joins Social Impact Award 2025 Summit in Ljubljana
IDBank issued the 1st tranche of bonds of 2026
Ucom Supports the Development of Space Engineering in Armenia
Prioritizing Information Security: IDBank and Idram Support APOCALYPSE CTF 2025
IDBank's Representative, Innesa Amirbekyan Appointed Co-Chair of the ICC Banking Commission Task Force on Guarantees
Ucom General Director Ralph Yirikian Awards Certificates to Participants of Cybersecurity Training Course
Acba and Proparco mark one year of partnership, strengthening rural financing and Armenias’s economic resilience
AraratBank and Arca's joint campaign has ended
IDBank: A Pioneer of Digital Banking and Innovation in Armenia
GRAWE Group and C-Quadrat Investment Group have announced plans to acquire 100% of LIGA Insurance Company in Armenia
Ucom Supports the Annual “Capture the Flag 2025” Cybersecurity Competition
Financially Literate with Idram and IDBank: Next Stop – Nairi Camp
Idram received a permit to establish and operate the Armenian payment and settlement QR system IdramNet
Ucom Completes the Deployment of its 5G Network Across All Cities of Armenia
Firebird, Inc. Secures U.S. Export License and Announces Dell Technologies as a Technology Partner, Establishing Major Milestones in Armenia’s AI and Digital Future
IDBank Receives Permission to Open a Representative Office in the United States
RoboTon 2025 Competition Held with Idram’s Sponsorship
“Armenian potential in Spain: Arman Mayilyan as a guest on the ‘Armenian Diaspora Communities’ program.”
Final Results of the 20th Annual International Microelectronics Olympiad Announced
Unibank's VISA DIGITAL cards are now free
Arca National Payment System, Bank of Georgia and Ameriabank Signed a Memorandum of Understanding
Idram has been awarded the prestigious “Beyond Payments Awards” by Ant International
STEM Acceleration Award 2025 Held with Idram’s Support
Solar Power is Generated in Kechut Community Through the Efforts of
Ucom and SunChild
Idram Announces Partnership with WeChat Pay
AraratBank: Transfer Your Mortgage Loan and Repay It on Attractive Terms: JOIN US
“The Power of One Dram” as the Main Supporter of the National Hackathon AI4Biodiversity: AI Solutions for Nature
Speed-Mentoring Event Accelerates Green Innovations within the Ucom Fellowship Program
Ucom Supports the Development of High-Tech Education in Armenia
Dalan Technopark announces its first bond issuance. Placement Partner is Cube Invest
Idram Junior Participants Receive Prizes: The First Junius Financial Literacy Competition Concludes
Lusine Yeghiazaryan joins the Board of Trustees of the Music for the Future Foundation
5,312,038 AMD for “Symphonic Forest”: the November beneficiary is AI4Biodiversity: AI Solutions for Nature, a national hackathon
Ucom’s Green Initiative Reaches Urtsadzor
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
No international support and no organization to take real steps to prevent decades of cultural, ethnic and religious hostility towards Armenians and their heritage. Anna Kostanyan
AraratBank Joins Armenia's New Greening Initiative: 100 Hectares of New Forest within Three Years1
Global Finance names AraratBank Best Sub-Custodian Bank 2025 in Armenia2
Apply for a Unibank salary card and get a chance to win 1 000 000 AMD3
Euromoney Names Ameriabank Armenia’s Best Bank for Real Estate for the Second Year in a Row
4
Team Holding Announces the Launch of Bond Placement. Underwriter - Freedom Broker Armenia
5