Ինչո՞ւ են հարավարևելյան Ասիայի երկրները ցուցաբերում շարունակական տնտեսական աճ պետական կառավարման համեմատաբար թույլ ժառանգության պայմաններում, իսկ հետխորհրդային երկրներն ու մասնավորապես Հայաստանը ռեցեսիայի մեջ են ու ցուցաբերում են տնտեսական ցուցանիշների անկում:
Հայաստանի տնտեսական աճի դադարն ու տնտեսության ռեցեսիան կապված են այն գործոնի հետ, որի վրա մենք ուշադրություն չենք դարձնում ու տեսնում ենք խնդիրը հետևանքների մեջ, այլ ոչ թե տնտեսական անկման պատճառը: Մենք տեսնում ենք խնդիրն ամեն ինչի մեջ՝ պետության անարդյունավետ կառավարման, կոռուպցիայի, օրենքի առաջ իրավահավասարության բացակայության ու բազմաթիվ այլ գործոնների մեջ, որոնք ուղղելով՝ կարող ենք հասնել զարգացման, ինչպես դա թելադրում է մեր տրամաբանությունը:
Սակայն նույն բանը տեղի է ունենում Ասիայի հարավարևելյան երկրներում, սակայն ինչու են նրանք տնտեսական աճ գրանցում, իսկ մենք՝ ոչ:
Ասենք թե Վիետնամը ունենում է ՀՆԱ-ի 5%-անոց աճ երկրորդ տասնամյակն անընդմեջ, սակայն ոչ ոք չէր համարձակվի անգամ համեմատել Վիետնամի ու Հայաստանի կառավարման մակարդակը:
Չնայած մեր խնդիրներին՝ մենք բավական լուրջ գերազանցություն ունենք կառավարման ոլորտում՝ համեմատած այդ երկրների հետ: Սենեկան ասում էր՝ եթե մարդը չգիտի, թե ուր է լողում, նրա համար չկա համընթաց քամի: Ահա և մենք 2000-ականներից հետո չգիտենք, թե որ ուղղությամբ ենք շարժում մեր երկրի տնտեսությունը:
2000-ականների սկզբին Հայաստանը ընտրեց աճի ուղին, որի արդյունքը դարձավ ՀՆԱ-ի երկու նիշանոց աճը ու այն կարճաժամկետ հեռանկարում ապացուցեց իր արդյունավետությունը: Արհեստականորեն երկիրը ընտրեց «Հայաստանի գրասենյակի» մոդել, այսինքն՝ անշարժ գույքի ոլորտում շինարարություն, որի հիմնական գնորդներ պետք է դառնային Սփյուռքի հայերը:
Հյուսիսային պողոտան այդ քաղաքականության վառ օրինակն է: Արդյունքում՝ երկրում սկսվեց ԽՍՀՄ-ի ժամանակներից ի վեր բնակելի շինարարության աննախադեպ աճ, ու որքան էլ տարօրինակ է՝ անշարժ գույքի ավելի բարձր գնաճ:
Երևանում 1 քմ-ը 10 տարում թանկացավ 1000%-ով: Բազմաթիվ հետազոտողներ դրանում տեսնում են ոչ միայն շուկայի «անտեսանելի ձեռքը», այլ նաև կառավարության նպատակաուղղված քաղաքականությունը: Բոլոր մինուսներով հանդերձ՝ այդ քաղաքականությունը տվեց մեր տնտեսության էֆեկտիվ աճ, և 2007 թվականին արդեն մենք մեր զարգացման գագաթնակետին էինք:
Սակայն նկատվում էր նաև փոթորիկ: Գլոբալ տնտեսական ճգնաժամը թաղեց այդ ռազմավարությունն ու 2008-ից մենք չենք կարողանում մեզ վերագտնել այդ հարվածից: Այդ շրջադարձային կետում սկսվում է այն արմատական սխալը, որը մեզ գցեց այն վիճակի մեջ, որում հիմա գտնվում ենք:
Մեր կառավարությունը չկարողացավ ու մինչ օրս չի կարողանում գտնել տնտեսության զարգացման նոր ուղղվածություն ու նավակի պես, որը չգիտի, թե որ նավահանգիստ նավարկի, մի փոթորիկից ընկնում է մյուսը: Այդ ուղղությունը ակնհայտ է ու չի կարող լինել այլ, քան արտահանմանը կողմնորոշված տնտեսությունն է: Անշարժ գույքի բումից հետո մեզ մնացին պղպջակներ, որոնք վաղ թե ուշ կպայթեն: Դրանցից մեկը անշարժ գույքի գներն են. Մոսկվայում բնակիչը, ով ստանում է միջինը 35 հազար ռուբի աշխատավարձ, կարող է գնել բնակարան 7 տարում, Նիժնի Նովգորոդի բնակիչը՝ 5,5 տարում, Բադեն-Բադենի բնակիչը՝ 3,5 տարում: Մինչդեռ երևանցին, ով ստանում է միջինը 150 հազար դրամ աշխատավարձ, կարող է բնակարան գնել 16 տարում... Այդ փուչիկը խանգարում է հարյուրավոր երիտասարդ ընտանիքների ձեռք բերել սեփական բնակարաններ ու անուղղակի խոչընդոտում է ժողովրդագրական աճին:
Մեկ այլ պղպջակ է ազգային դրամ արժույթը: Դոլարն այսօր արժե 480 դրամ: Դրամը գերագնահատված է ու պահպանում է դիրքերը միայն ԿԲ-ի ջանքերի հաշվին, որը բավական թանկ է արժենում: Կառավարությունը արհեստականորեն պահպանում է դրամն այդ մակարդակի վրա, որ խուսափի ժողովրդի աղքատացումից ու դոլարային վարկեր ունեցող խոշոր ընկերությունների սնանկացումից:
Սակայն պղպջակը երբևէ պետք է պայթի: Այդ գործընթացները կարող են ունենալ ինչպես բացասական, այնպես էլ դրական հետևանքներ: Դրական կարող է լինել երիտասարդ ընտանիքների համար բնակարանների հասանելիությունը, որոնք կկարողանան իրենց աշխատավարձով վերջապես բնակարան ունենալ: Եվ նաև մենք կհանենք այդ խցանը, որը երկար տարիներ սեղմում է մեր արդյունաբերությունը:
Դա թանկ դրամ է: Մեր արտադրանքը թանկ է աշխարհում: Օրինակ՝ Չինաստանը արհեստականորեն արժեզրկում է իր արժույթը, որպեսզի արտադրողները կարողանան մրցակցել միջազգային շուկաներում: Էժան դրամի պայմաններում այնպիսի ոլորտներ, ինչպիսին են լեռնային մետալուրգիան, գյուղմթերքի վերամշակումը, ձկնաբուծությունը՝ կստանան երկրորդ շնչառություն ու մեկնարկ կտրվի ներմուծվող ապրանքների փոխարինմանը հայրենականով, որը էժան կլինի: Այդ տեղափոխությունը վերջապես կարող է հնարավոր դառնալ:
Առևտրային բացասական հաշվեկշիռը բոլոր աղետների աղբյուրն է, որի հետևանքը տեսնում ենք՝ դա ամբողջ երկրի աղքատացումն է, որը կարող է ուղղվել: Ամեն տարի մենք ներկրում ենք 750 մլն դոլարով ավելի ապրանք, քան արտահանում ենք:
Ամեն տարի մենք աղքատանում ենք 750 մլն դոլարով, ինչը համադրելի է մեր ՀՆԱ-ի 7%-ին: Դրանում է մեր դժբախտությունների արմատը: Բացի այդ՝ էժան դրամը կարող է ձեռնտու լինել ընտանիքներին, որոնք փոխանցումներ են ստանում արտասահմանից:
Դրամի էժանացումը առաջին պահին ուժեղ հարված կլինի երկրի համար, սակայն միջնաժամկետ հեռանկարում դա կարող է ունենալ զգալի դրական էֆեկտ:
Երկու սյուներ, որոնց վրա պետք է պահվի նոր տնտեսական քաղաքականությունը՝ միտված արտահանմանը. Առաջինը էժան դրամն է: Այդ դեպքում առավելագույնը, որ կարող է ձեռնարկել պետությունը, դա այն է, որ դրամի էժանացումը ընթանա աստիճանական տեմպերով, որպեսզի ունենա նվազագույն սթրեսային ռիսկ:
Երկրորդն ու ցանկացած տնտեսական ակտիվության գլխավոր չափանիշներից մեկը՝ հարցի սրությունն է, որը Հայաստանում հատկապես լուրջ է դրված: Դա քրիստոնեական բարոյականության հենասյուներից է՝ մասնավոր սեփականության անձեռնմխելիությունը:
Մարդու մասնավոր սեփականությունը չպետք է խլվի կամ վնասվի, ու դրա երաշխիքը, ըստ Սահմանադրության, պետությունն է իր բոլոր ինստիտուտներով:
Հենց այստեղ է հարկավոր քաղաքական կամք, որը չի կարող չլինել իրավիճակի ամբողջ դժվարության ադեկվատ ընկալման պարագայում, որի առաջ կանգնել է մեր տնտեսությունը:
Նարեկ ԿարապետյանՏնտեսագետ
Թարգմանությունը՝ Orer.am-ի
Никол Пашинян - обвиняемый: какие решения в отношении него принял Трибунал Национальной Гордости? «Паст»
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости: «Паст»
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
27-28 сентября состоялась международная конференция «Mining Armenia», объединившая ведущих спикеров отрасли
Idram Junior и Koreez подвели итоги конкурса финансового образования Junius
Денежные переводы UBPay стали доступны в мобильном приложении Юнибанка
Вместо того, чтобы Армения требовала,Азербайджан все еще поднимает вопрос о компенсации
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные органы арестовали их и заключили под стражу»: «Паст»
Были, есть и будем: в Ереванском филиале РЭУ им. Г.В. Плеханова состоялось мероприятие памяти павших воинов 44-дневной войны
Конкурс «С любовью к учителю!»
Комфортные путешествия с премиальными картами IDBank
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
Ответственность за сдачу земель возложили на военных։ Карапетян
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
Система UBPay присоединилась к международной ассоциации IAMTN
США продолжает превращать Армению в центр столкновения крупных геополитических игроков.
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
У власти нет полномочий изменить границы: Карапетян
Ни власти РА, ни Национальное собрание не имеют полномочий на делимитацию границы, народ не дал им этого права: Аршак Карапетян
Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян
Зерно, удобрения и топливо: АНО «Евразия» окажет гумпомощь аграриям Гагаузии
«У лающей собаки нет зубов, чтобы кусаться»: «Гражданский договор» снова демонстрирует свои страхи
Ваагн Хачатурян присвоил воинское звание генерал-майора начальнику Ереванского городского управления СНБ Размику Микаеляну
Мы ответственны за судьбу армянства перед будущими поколениями: Послание Аршака Карапетяна по случаю Дня Независимости
«Ухудшение отношений с ЕАЭС может иметь цепные и катастрофические последствия для Республики Армения» - Аршак Карапетян
По следам скандальных записей
В Армении отметили День астрономии 
Поправки в Конституции должны быть направлены не на отказ от исторической правды, а на сохранение государственности и территориальной целостности: Аршак Карапетян
«Паст». Никол Пашинян в своем «репертуаре». Кто бросит ему спасательный круг?
От армянского варенья до казахского шоколада: первый сетевой магазин «Евразия» открыли в Москве
Основные функции армянской диаспоры на современном этапе и необходимость принятия государственной концепции по отношению к Диаспоре
Всё тайное рано или поздно становится явным
Старый Ереван: Новый филиал IDBank-а в эксклюзивном формате
Сколько снарядов нужно купить, чтобы эти Индийские артиллерийские средства дали результат? Аршак Карапетян
Еще одна солнечная электростанция компании Ucom и SunChild установлена в поселке Чакатен
«Подарок» власти Аршаку Карапетяну
Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян
АНО «Евразия» открывает первый сетевой магазин-кафе, в котором будет представлена также продукция из Армении
ВИДЕО։ Диаспора имеет серьзный потнциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Диаспора имеет серьезный потенциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Ucom и Impact Hub Yerevan дали старт программе Ucom Fellowship
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Важно сосредоточиться на национальных интересах, то есть положить конец изменению внешних приоритетов: Аршак Карапетян
Активисты АНО «Евразия» поднялись на вершину Арарата
Арцаху должен быть возвращен его исторический статус, и власти Азербайджана не смогут отменить это: Аршак Карапетян
«Паст». Кому выгодно выбрасывать подобную «информацию» в поле?
Армению ждут трудные времена: Аршак Карапетян
Диаспору необходимо вовлекать в дела управления государством։ Карапетян
Ucom будет сотрудничать с самой престижной конференцией в отрасли консалтинга — Международной конференцией CMC
Nokia и Team Telecom Armenia открывают доступ к услугам по технологии 25G PON по всей Армении 
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Армению в финале мирового конкурса представит красавица и умница Ирина Захарова.
Важные процессы вокруг Диаспоры: генерал-майор Аршак Карапетян раскрывает скобки
Какова единственная формула счастья армянского народа? Арман Варданян (видео)
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные ор...1
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
2
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
3
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости:...4
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
5