Համաշխարհային տնտեսության մեջ տեղի ունեցող դրական և բացասական միտումների մասին Оrer.am-ը զրուցեց Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարանի դոցենտ, տնտեսագետ Սարգիս Մանուկյանի հետ:
-Պարոն Մանուկյան, հաճախ կարելի է լսել, որ համաշխարհային տնտեսությունը գտնվում է վատ վիճակում՝ նախորդ տարի համաշխարհային տնտեսությունը, ըստ ԱՄՀ-ի, ունեցել է 3,3%, իսկ ըստ Համաշխարհային բանկի նախնական գնահատականի 2,6% աճ, որտեղ զարգացած երկրների ընդհանրական աճը կազմել է 1,8%, իսկ զարգացող երկրներինը՝ 4,4%: Ինչպե՞ս կբնութագրեք գլոբալ տնտեսության ներկա վիճակը, կա՞ն արդյոք վտանգավոր միտումներ:
- Ընդհանուր առմամբ, նախորդ տարին ոչ շատ լավ, ոչ էլ վատ տարի է եղել համաշխարհային տնտեսության համար: Վիճակը այնքան էլ վատ չէ, ինչպես ներկայացվում է. եթե համեմատենք նախորդ 3 տարիների հետ, ապա նույնիսկ համեմատաբար բարեհաջող տարի է եղել: Տարվա երկրորդ կեսից նավթի գնի շարունակական անկումը, ինչպես նաև Եվրագոտում շարունակվող ռեցեսսիան և Չինաստանի տնտեսական աճի տեմպերի դանդաղումը պատճառ դարձան տարբեր ենթադրություների, թեև հումքի և էներգիայի նկատմամբ պահանջարկը նվազում է և գլոբալ տնտեսությունը նորից ընկղմվում է հերթական ճգնաժամի մեջ: Չնայած` գլոբալ տնտեսության մեջ առկա կառուցվածքային հիմնախնդիրներին, նավթի ցածր գները և ցածր տոկոսադրույքները նախորդ տարվա ընթացքում հանդիսացել են տնտեսական աճին նպաստող գործոններ: Եթե իսկապես, նավթի գների անկումը պայմանավորված է գլոբալ սպառողական պահանջարկի նվազման հետ, ապա դա շատ մտահոգիչ է, իսկ եթե այն պայմանավորված է գեոքաղաքական գործոններով կամ սպեկուլյատիվ գործոնների նվազմամբ, ապա ցածր նավթի գները ընդամենը խթանող հանգամանք կարող է լինել բազմաթիվ երկրների տնտեսությունների համար:
-Իսկ ինչպիսի՞ն է վիճակը համաշխարհային տնտեսության առաջատար երկրներում:
- Ինչ վերաբերում է համաշխարհային տնտեսության հենքային երկրներին՝ ԱՄՆ-ին, Եվրագոտու երկրներին, Ճապոնիային և Չինաստանին, ապա պատկերը հետևյալն է՝ ԱՄՆ-ում տնտեսական վիճակը վատ չի և աճը կազմել է 2,4%, ավելի բարձր քան նախորդ տարի, ինֆլացիան և գործազրկության մակարդակը վերահսկվում է: Եվրագոտում աճը կրկին ցածր է եղել՝ 0,8%, այսինքն` դեռևս ռեցեսսիան շարունակվում է, շարունակվում է նաև դեֆլացիոն միտումները, ցածր է սպառողական պահանջարկը: Մեծ Բրիտանիան նույնպես տուժում է Եվրագոտում տիրող տնտեսական վիճակից: Միաժամանակ արևելյան երկրների տնտեսական աճի տեմպերը դանդաղում են: Չինաստանի տնտեսական աճը թեև կազմել է 7,4% և վերջին տարիներին նվազման միտումներ է դրսևորում, սակայն անհանգստանալու կարիք չկա, ստեղծված իրավիճակում ընդհանուր առմամբ վատ ցուցանիշ չէ, թեև դա խուճապի առիթ է դարձել շատերի համար: Ճապոնիայում կրկին ռեցեսսիա է, տնտեսական աճը աննշան է՝ 0,4%:
Կարելի է ասել, որ նախորդ տարի համաշխարհային տնտեսության լոկոմոտիվի դերը խաղացել են ամերիկյան և չինական տնտեսությունները, իսկ Եվրագոտին ու Ճապոնիան, թեև իրենց կողմից իրականացվող ագրեսիվ խթանման քաղաքականությանը, աուտսայդեր են: Երկրորդ էշելոնում գտնվող խոշորագույն երկրներում նույնպես վիճակը ոչ վատ, ոչ էլ շատ լավ կարելի է բնութագրել: Օրինակ, այն այնքան էլ վատ չէ Հնդկաստանի համար, որը նախորդ տարիների համեմատ ավելի մեծ տնտեսական աճ է ապահովել` 5,6%, իսկ Բրազիլիայում տնտեսական աճը ցածր է եղել, կազմելով 0,2%, Արգենտինայում նույնիսկ տնտեսական անկում է գրանցվել՝ -1,5%: Համեմատաբար ցածր է եղել տնտեսական աճը նաև Հարավային Աֆրիկայում և Մեքսիկայում: Միաժամանակ նավթի գների անկումը ծանր դրության մեջ է նետել մի քանի նավթարտահանող երկրների, որոնցից հատկապես տուժում են Վենեսուելան և Ռուսաստանը:
-Ի՞նչ կասեիք ինֆլացիայի և գործազրկության մասին:
- Վերջին տարիներին ինֆլացիան հիմնականում ավելի հեշտ է վերահսկվում ամբողջ աշխարհում, եթե ընդամենը մի քանի տարի առաջ այն չափվում էր տասնյակ տոկոսներով, ապա վերջին տարիներին այն տատանվում է 5%-ի միջակայքում: Նախորդ տարի ինֆլացիան հիմնականում չափավոր սահմաններում էր, իսկ Ճապոնիայում և մի քանի եվրոպական երկրներում դեֆլացիա է նկատվել: Ամենամեծ ինֆլացիան նկատվել է Վենեսուելայում՝ 63%, դրանից ավելի քիչ Իրանում և Ռուսաստանում՝ 15-16%: Իսկ գործազրկությունը շարունակում է մնալ համաշխարհային տնտեսության աքիլեսյան գարշապարը, այն բարձր է հատկապես աֆրիկյան երկրներում: Գործազրկության ամենաբարձր տեմպերով Եվրագոտում առանձնացել են Հունաստանը և Իսպանիան՝ 23-25% սահմաններում: Շատ բարձր է նաև աղքատության մակարդակը: Ավելացնեմ, որ բարձր պետական պարտքի խնդիրը նույնպես ակտուալ է եղել անցած տարի հարյուրավոր երկրների համար: Պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցությամբ ամենաառաջատար երկրներն են՝ Ճապոնիան և Հունաստանը: Թեև տնտեսական աճը և ինֆլացիան հիմնականում ծայրահեղ դրսևորումներ չեն ունեցել, սակայն խնդիրն այն է, որ տնտեսական աճը աշխարհում անհավասարաչափ է և ոչ բոլոր երկրներն են շահում այս վիճակից:
-Իսկ ինչպիսի՞ն էր վիճակը ապրանքահումքային բորսաներում:
- Անցած տարի, բացի նավթից, նվազել են նաև մետաղների գները, օրինակ` ոսկու, ալյումինի, պղնձի, նիկելի և այլն: Եթե չեմ սխալվում նվազել են նաև շաքարի, եգիպտացորենի և հացահատկի գները:
-Իսկ ֆինանսական շուկաներում ինչպիսի՞ միտումներ են արձանագրվել:
- Ամերիկյան բորսաների ինդեքսները տարվա ընթացքում հիմնականում աճել են, իսկ եվրոպական բորսաների ինդեքսները մինչև հոկտեմբեր նվազել են, ապա նոյեմբերից աճման միտումներ են ցույց տվել: 10 տարի ժամկետայնությամբ պետական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը նույնպես նվազման միտումներ է ցույց տվել: Իսկ դոլլարի նկատմամբ բազմաթիվ երկրների արտարժույթները հիմնականում նվազման միտումներ են գրանցել:
-Նախորդ շաբաթ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը կառավարության նիստում հայտարարեց, որ աշխարհում ընթանում են տնտեսական պատերազմներ և Հայաստանը պետք է պատրաստ լինի տարբեր սցենարների: Ինչպիսի՞ վտանգների մասին է խոսում վարչապետը: Միաժամանակ կարծիքներ հնչեցին, որ «տնտեսական պատերազմ» հասկացությունը ճիշտ չէ օգտագործել և դա ռուսների կողմից շրջանառության մեջ դրված եզրույթ է:
- Տնտեսական պատերազմն ունի իր դրսևորումները՝ դեմպինգի, միջազգային սանկցիաների, արտարժութային պատերազմների, տնտեսական օբյեկտների նկատմամբ դիվերսիաները, պրոտեկցիոնիզմի և այլ տարատեսակ օրինական և ոչ օրինական միջոցների օգտագործմամբ, որոնք ուղղված են որևէ երկրի թուլացմանը: Եթե այսօր Ռուսաստանի, Կուբայի կամ Իրանի դեմ կիրառվում են սանկցիաներ, արդյո՞ք դա տնտեսական պատերազմի դրսևորումներ չեն: Կամ Սաուդյան Արաբիայի կողմից նավթի գների մանիպուլյացիան, որի օգնությամբ այդ երկիրը պայքարում է մի շարք նավթ արտահանող մրցակից երկրների դեմ, արդյո՞ք դա տնտեսական պատերազմի օրինակ չէ: Եթե Հայաստանը ենթարկվում է ցամաքային շրջափակման Ադրբեջանի և Թուրքիայի կողմից, սա ինչպես կարելի է բնութագրել, մի՞թե դա առողջ մրցակցություն է: Հավանաբար, կարծում եմ՝ վարչապետը նկատի ունի հզոր երկրների միջև տեղի ունեցող հակամարտություններից բխող վտանգները, որոնք լուրջ ռիսկեր են պարունակում մեզ համար: Եթե սրան ավելացնենք նաև համաշխարհային տնտեսության մեջ առկա այն ֆինանսատնտեսական վտանգները, որոնք դամոկլյան սրի պես կախված են ամբողջ աշխարհի գլխին, ապա վարչապետի մտահոգությունը արդարացված է: Իհարկե, չմոռանանք նաև ներքին քաղաքական և տնտեսական հիմնախնդիրները, որոնք պակաս վտանգավոր և ռիսկային չեն, քան արտաքին վտանգները:
-Եվ վերջին հարցը, այդ ի՞նչ արտաքին վտանգների մասին է խոսքը:
-Դրանք բազմաթիվ են, թվարկեմ մի քանիսը: Օրինակ` Ֆեդերալ պահուստային համակարգը նախատեսում է դանդաղ և հավասարաչափ բարձրացնել տոկոսադրույքները, իսկ ամերիկյան մոնետար քաղաքականության խստացումը զգալիորեն կազդի զարգացող երկրների վրա: Ինվեստորները կնախընտրեն դոլարը: Ուժեղ դոլարը տարբեր ազդեցություն կունենա զարգացող երկրների վրա: Դոլարի ուժեղացումը կբերի մեծ պարտք ունեցող երկրների պարտքային ծանրաբեռնվածությունների աճին և կմեծացնի այդ երկրների սոցիալական լարվածության մակարդակը: Մի շարք զարգացող երկրների ազգային արժույթները ճնշման տակ կլինեն և ստիպված կլինեն դեվալվացիայի ենթարկել իրենց արժույթները: Խոշոր ներմուծում ունեցող երկրների ազգային արժույթների արժեզրկումը կբերի գնաճի այդ երկրներում: Դրական կլինի այն, որ ազգային արժույթների արժեզրկումը կբերի այդ երկրների արտահանման ծավալների մեծացմանը, որոնց ապրանքները ավելի էժան կդառնան ամերիկյան շուկայում և կնպաստեն արտահանման աճին: Սակայն ոչ բոլոր երկրները կօգտվեն դրանից: Ամեն դեպքում, դոլարի ուժեղացումը ավելի շատ վտանգներ է պարունակում, քան օգուտներ՝ այն ոչ միայն զարգացող երկրների համար է վատ, այլ նաև ամբողջ աշխարհի: Ամերիկյան պետական պարտքի խնդիրը նույնպես չպետք է մոռանանք, այն ամեն պահին պայթյունի պատրաստ ռումբ է աշխարհի համար:
Եթե նավթը շարունակվի էժանանալ մինչև ինչ-որ շեմի, թեև դրական օգուտներին, կարող է հանգեցնել նաև բացասական հետևանքների, օրինակ` ֆինանսական հոսքերի փոփոխությանը և ֆոնդային շուկայի ապակայունացման: Դա բացասական է ազդում Ռուսաստանի, Մեքսիկայի, Իրանի, Վենեսուելայի ու Բրազիլիայի և այլ երկրների վրա, իսկ սրանց տնտեսական իրավիճակի վատթարացումը շղթայական ռեակցիայով կհարվածի այլ երկրների տնտեսություններին, այդ թվում նաև մեզ: Նավթի գների որոշակի շեմից անցնելը, կարող է ազդել նաև ամերիկյան թերթաքարային նավթ և գազ արդյունահանող ընկերությունների վրա, իսկ այդ ընկերությունների սնանկացումը լուրջ հիմնախնդրի առաջ կկանգնեցնի ամբողջ ամերիկյան տնտեսությանը, հետևաբար նաև գլոբալ տնտեսությանը: Չի բացառվում կրկին նավթի գների կտրուկ աճ, իսկ սա կրկին շոկային էֆեկտ կունենա համաշխարհային տնտեսության վրա:
Պետք է զգուշանալ արժութային ճգնաժամերից: Եվրագոտու և եվրոյի համար ռիսկային վիճակ կարող է ստեղծել կրկին Հունաստանը, որտեղ դրված է եվրոյի գոտուց դուրս գալու խնդիրը: Հնարավոր են նաև դեֆլյացիայի միտումներ այլ տարածաշրջաններում, որը պարալիզացնում է սպառողական ակտիվությունը:
Բացի այդ, Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձությունների պատճառով, կարող են անկանխատեսելի գործընթացներ ստեղծվել տարածաշրջանում: Ռուսաստանի տնտեսության հետագա վատթարացումը պետք է մեզ շատ լրջորեն մտահոգի: Չմոռանանք նաև իսլամական տեռորիզմի մասին, որի ստեղծած ռիսկերը նույնպես բարձր են, և հնարավոր է ստեղծվեն ֆորս-մաժորային իրավիճակներ տարբեր տարածաշրջաններում: Ինչպես տեսնում եք, գլոբալ ֆինանսատնտեսական ռիսկերը բավականին բարձր են և պետք է պատրաստ լինենք:
Бизнес становится мишенью властей
Специальное предложение Америабанка для новых держателей Mastercard. Кешбэк в размере 1% и многочисленные подарки
Аргументы генерала и опасения власти: почему искажается Конституция?
АНО "Евразия" передала Кыргызстану еще 50 школьных автобусов
Генеральный директор Ucom выступил с лекцией перед студентами Школы лидерства
Никол Пашинян - обвиняемый: какие решения в отношении него принял Трибунал Национальной Гордости? «Паст»
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости: «Паст»
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
27-28 сентября состоялась международная конференция «Mining Armenia», объединившая ведущих спикеров отрасли
Idram Junior и Koreez подвели итоги конкурса финансового образования Junius
Денежные переводы UBPay стали доступны в мобильном приложении Юнибанка
Вместо того, чтобы Армения требовала,Азербайджан все еще поднимает вопрос о компенсации
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные органы арестовали их и заключили под стражу»: «Паст»
Были, есть и будем: в Ереванском филиале РЭУ им. Г.В. Плеханова состоялось мероприятие памяти павших воинов 44-дневной войны
Конкурс «С любовью к учителю!»
Комфортные путешествия с премиальными картами IDBank
Властная пропагандистская машина в потрясении: Аршак Карапетян снова стал мишенью
Ответственность за сдачу земель возложили на военных։ Карапетян
Компания Ucom опубликовала аудиторский отчет о финансовых
результатах за 2023 год
Система UBPay присоединилась к международной ассоциации IAMTN
США продолжает превращать Армению в центр столкновения крупных геополитических игроков.
Пашинян совершил грубое нарушение Конституции: Карапетян
У власти нет полномочий изменить границы: Карапетян
Ни власти РА, ни Национальное собрание не имеют полномочий на делимитацию границы, народ не дал им этого права: Аршак Карапетян
Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян
Зерно, удобрения и топливо: АНО «Евразия» окажет гумпомощь аграриям Гагаузии
«У лающей собаки нет зубов, чтобы кусаться»: «Гражданский договор» снова демонстрирует свои страхи
Ваагн Хачатурян присвоил воинское звание генерал-майора начальнику Ереванского городского управления СНБ Размику Микаеляну
Мы ответственны за судьбу армянства перед будущими поколениями: Послание Аршака Карапетяна по случаю Дня Независимости
«Ухудшение отношений с ЕАЭС может иметь цепные и катастрофические последствия для Республики Армения» - Аршак Карапетян
По следам скандальных записей
В Армении отметили День астрономии 
Поправки в Конституции должны быть направлены не на отказ от исторической правды, а на сохранение государственности и территориальной целостности: Аршак Карапетян
«Паст». Никол Пашинян в своем «репертуаре». Кто бросит ему спасательный круг?
От армянского варенья до казахского шоколада: первый сетевой магазин «Евразия» открыли в Москве
Основные функции армянской диаспоры на современном этапе и необходимость принятия государственной концепции по отношению к Диаспоре
Всё тайное рано или поздно становится явным
Старый Ереван: Новый филиал IDBank-а в эксклюзивном формате
Сколько снарядов нужно купить, чтобы эти Индийские артиллерийские средства дали результат? Аршак Карапетян
Еще одна солнечная электростанция компании Ucom и SunChild установлена в поселке Чакатен
«Подарок» власти Аршаку Карапетяну
Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян
АНО «Евразия» открывает первый сетевой магазин-кафе, в котором будет представлена также продукция из Армении
ВИДЕО։ Диаспора имеет серьзный потнциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Диаспора имеет серьезный потенциал для обеспечения безопасности Армении: Карапетян
Ucom и Impact Hub Yerevan дали старт программе Ucom Fellowship
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Важно сосредоточиться на национальных интересах, то есть положить конец изменению внешних приоритетов: Аршак Карапетян
Активисты АНО «Евразия» поднялись на вершину Арарата
Арцаху должен быть возвращен его исторический статус, и власти Азербайджана не смогут отменить это: Аршак Карапетян
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян
Миф о либерализации визового режима ЕС представляет новую опасность для Армении. «Паст»
Армению в финале мирового конкурса представит красавица и умница Ирина Захарова.
Важные процессы вокруг Диаспоры: генерал-майор Аршак Карапетян раскрывает скобки
Какова единственная формула счастья армянского народа? Арман Варданян (видео)
«Никол Пашинян и его соратники из «Гражданского договора» сами попросят, чтобы правоохранительные ор...1
«Армянские Орлы» приветствует решение Национального Трибунала: Хачик Асрян2
Выразить народное недоверие и презрение к Николу Пашиняну:. Решение Трибунала Национальной Гордости:...3
Были, есть и будем: в Ереванском филиале РЭУ им. Г.В. Плеханова состоялось мероприятие памяти павших...4
Денежные переводы UBPay стали доступны в мобильном приложении Юнибанка5