Երվանդ Բոզոյան. «Նորմալ քաղաքական գործիչը չի հայտարարի, որ ընտրակաշառքների բաժանումը անխուսափելի երևույթ է». «Փաստ»
Interview
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Փաստի» հյուրն է քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը
– Հայաստանում կարո՞ղ ենք խոսել կայուն քաղաքական համակարգի գոյության մասին:
– Կարող եմ ասել, որ մենք քաղաքական համակարգ ընդհանրապես չունենք: Սա անցումային փուլին բնորոշ վիճակ է: Ցավալի է, որ այդպես է, բայց սա փաստ է, որի հետ պետք է հաշվի նստել:
Մենք 25 տարվա ընթացքում չկարողացանք ձևավորել այնպիսի կայուն քաղաքական համակարգ, որտեղ լինեին կայուն քաղաքական կուսակցություններ իրենց ավանդույթներով, քաղաքական ուղղվածությամբ և դիմագծով: Այնպիսի քաղաքական դիմագիծ, որը կներկայացներ քաղաքական ու գաղափարական տեսլական, և հանրությունը հենց այդպես էլ կընկալեր, ինչպես, օրինակ, արևմտյան երկրներում է, Արևելյան Եվրոպայի երկրներում է: Պատճառները շատ ավելի խորն են:
Այսօր Հայաստանում գործում է, այսպես ասած, ֆիզիկական մարդկանց համակարգ: Քաղաքագիտության մեջ այնպիսի տեսություններ կան, որտեղ ֆիզիկական անձինք են շատ մեծ դեր կատարում և այդ ֆիզիկական անձանց կողքին են լինում բոլոր գործընթացները: Դա է իրականությունը:
– Այս շրջանում կուսակցական ուժերի և քաղաքական անհատների միավորումները և հակառակը, ինչի՞ մասին են վկայում:
– Այն ամենի, ինչի մասին ես վերևում խոսեցի: Պայքարն ընթանում է ֆիզիկական անձանց միջև, և բնականաբար, տարբեր մարդիկ հաշվարկներ են անում՝ ռացիոնալ կամ ոչ ռացիոնալ: Ամեն մարդ մտածում է, որ ինքն ամենալավն է, ամենախելոքը, ամենաճիշտը, ամենաբարձր վարկանիշն ունի հասկանալի պատճառներով:
Այս պայքարը, այս գործընթացները իրենց մեջ պարունակում են հենց այդ կոմպոնենտը: Դրա համար էլ դաշինքները բաժանվում են, տրոհվում, միանում, նորից բաժանվում, նորից տրոհվում ու նորից վերամիավորվում: Սա է իրականությունը:
– Բոլոր այս գործընթացները քաղաքական ուժերի, անհատների վարկանիշի վրա ինչպիսի՞ ազդեցություն են ունենում:
– Վարկանիշ նախևառաջ պետք է ունենալ, որպեսզի նրա վրա ազդեցություն լինի կամ չլինի: Ես չեմ կարծում, որ այսօր կան դասական գործիչներ, ովքեր ունեն շատ մեծ լուրջ վարկանիշներ, և մարդիկ կխոսեն այդ վարկանիշների մասին:
– Կարեն Կարապետյանի ունեցած վարկանիշը կօգնի՞ իրեն նախընտրական շրջանում ՀՀԿ–ին «ծառայելու» գործընթացում:
– Վարչապետը, իհարկե, վարկանիշ ունի: Նա իսկապես տարբերվում է այսօր գործող վերնախավից: Բայց որքանով նա կկարողանա այդ խնդիրը լուծել հօգուտ ժողովրդի և որքանով կկարողանա ինտեգրել իր «տեսիլքները» այսօրվա համակարգին, դժվարանում եմ ասել: Շատ ավելի վատ բան կարող է լինել: Օրինակ՝ ինքը կարող է ինտեգրվել այս համակարգին և կորցնել իր վարկանիշը: Այնպես, որ շատ տարբեր ուղիներով կարող են զարգացումներն ընթանալ: Բայց այն, որ վարչապետը էապես տարբերվում է այսօրվա վերնախավի մյուս անդամներից, դա միանշանակ է:
– Օրերս ԱԺ Հայ հեղափոխական դաշնակցություն խմբակցության ղեկավար Արմեն Ռուստամյանը իր հարցազրույցներից մեկում անընդհատ շեշտում էր, որ ընտրակաշառքներ անպայմանորեն այս անգամ էլ կլինեն, դրանից չենք կարող խուսափել: Սա ինչի՞ մասին է խոսում:
– Դա միայն վատ բանի մասին է խոսում: Այն, որ պաշտոնի մարդիկ պատրաստ են ընտրակաշառքով ընտրություններ անցկացնել: Դա միայն դրա մասին է խոսում:
– Կարող ենք ենթադրել, որ այդ խոսքերի հեղինակը նույնպես պատրա՞ստ է նման տարբերակով ձայներ հավաքել:
– Ես էլ կարող եմ այդպիսի ենթադրություն անել, որովհետև նորմալ քաղաքական գործիչը չի հայտարարի, որ դա անխուսափելի երևույթ է:
Ճիշտ հակառակը: Նա պետք է հայտարարի, որ դա անընդունելի է և որ պետք է ամեն ինչ անել, որպեսզի այն չլինի: Եվ ոչ միայն խոսքերով, այստեղ կոնկրետ առարկայական գործեր պիտի լինեն: Սակայն, եթե մարդը հայտարարում է, որ անխուսափելի իրավիճակ է, դա նշանակում է, որ նա հոգեբանորեն փորձում է արդարացնել, թե ինչու վաղն իրենք էլ պետք է ընտրակաշառք բաժանեն:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
